Wat sommigen vreesden, maar weinigen konden geloven, gaat dan toch gebeuren. Bij de beoogde vredesonderhandelingen over Oekraïne, dat enorme land in het hart van Europa, doet de nieuwe Amerikaanse regering alsof de rest van Europa niet bestaat. Er is nog veel onduidelijk, en de regering-Trump geeft wel vaker wisselende signalen af.

Maar toch. Op de Veiligheidsconferentie in München had de Amerikaanse gezant Keith Kellogg afgelopen week een ijskoude boodschap. De Europese landen kunnen inspraak in het vredesoverleg wel vergeten als ze blijven mopperen over de voortvarendheid waarmee zijn president Donald Trump de zaken aanpakt. „Tegen mijn Europese vrienden zeg ik: meng je in het debat, niet door te klagen over of je al dan niet aan tafel zit, maar door met concrete voorstellen en ideeën te komen, en de defensie-uitgaven te verhogen.”

Papa

Ook secretaris-generaal van de NAVO Mark Rutte vindt dat sommige Europese landen zich gedragen als een stel zeurende kleuters. „Hoezo zou Amerika meteen naar Europa moeten kijken?”, zei hij in München. „Dat amechtige „papa, mag ik aan tafel?” vind ik niet sterk. Knok je naar die tafel met concrete ideeën.”

Waarschijnlijk komen Amerikaanse en Russische onderhandelaars dinsdag voor de eerste gesprekken in Saudi-Arabië bijeen. Trumps gezant voor het Midden-Oosten, Steve Witkoff, bevestigde zondag dat hij en nationaal veiligheidsadviseur Mike Waltz diezelfde avond nog op het vliegtuig naar Saudi-Arabië stappen om deel te nemen aan de onderhandelingen.

Vooralsnog lijken de Oekraïners niet aan tafel te zitten. Kellogg zei dat eerdere Europese bemoeienis in het Russisch-Oekraïense conflict –de zogeheten Minskakkoorden– niet heeft gewerkt, omdat er te veel landen bij betrokken waren. Daar zaten, behalve Oekraïne en Rusland, ook Duitsland, Frankrijk en Wit-Rusland aan tafel.

Spoedberaad

Midden in dit veelbewogen weekeinde trommelde de Franse president Emmanuel Macron enkele Europese leiders op voor informeel spoedberaad, maandag in Parijs. De politieke status van die top is niet helemaal duidelijk. Schoof is erbij, alsmede de regeringsleiders van Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Spanje, Polen en Denemarken. Ook Rutte en voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en voorzitter van de Europese Raad António Costa zijn in Parijs.

De vraag is of dergelijke spoedberaden indruk zullen maken in Washington, laat staan of het nog lukt om een voet tussen de deur te krijgen. Minister van Defensie Ruben Brekelmans lijkt te berusten in de „harde realiteit” dat de regering-Trump Europa negeert, zei hij zondag in tv-programma Buitenhof. „Dat komt doordat Europese landen op dit moment onvoldoende in staat zijn om aan te geven wat we op de mat willen en kunnen leggen.”

De Amerikanen hebben een vragenlijst onder Europese landen verspreid. Daarop moeten ze invullen wat ze kunnen bijdragen aan veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Volgens persbureau Reuters, dat het document heeft gezien, staan er zes vragen op dat formulier. Een daarvan gaat over de Europese sancties tegen Rusland, en hoe Europa de al bestaande maatregelen tegen Moskou denkt te handhaven.

Afschrikkingsmacht

In München zei Schoof, als een van de eerste regeringsleiders, dat zijn land in principe bereid is om bij te dragen aan een vredes- dan wel afschrikkingsmacht in Oekraïne. Die zou daar gestationeerd moeten worden als het tot een wapenstilstand komt. „We moeten echt iets doen”, zegt hij in het interview maandag met dagblad Trouw. „Dat geldt ook voor de veiligheidsgaranties. Dan is het logisch dat men ook naar Nederland kijkt. De bereidheid om daarover het gesprek aan te gaan, moeten we wel hebben.”

Schoof onderstreept dat hij hierover nog een stevige discussie verwacht in zowel de ministerraad als met de Tweede Kamer. Die houdt deze dinsdag al een spoeddebat over de turbulente ontwikkelingen rond Oekraïne, vorige week in gang gezet door president Trump en diens minister van Defensie, Pete Hegseth.

Die voorspelde alvast de afloop van de onderhandelingen: Oekraïne moet zijn NAVO-ambities opgeven, alsmede de hoop het door de Russen bezette terrein terug te krijgen. Later zwakte hij dat weer af met de mededeling dat „alles op tafel ligt”.