Ad Melkert (69), die in 2001-2002 partijleider was van de PvdA, is een van de drijvende krachten achter RoodVooruit, dat zich verzet tegen de fusieplannen van PvdA en GroenLinks. Ook oud PvdA-voorzitter Hans Spekman en oud-Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet zijn aangesloten bij dat netwerk van PvdA’ers.

De tijd om PvdA-leden te overtuigen dringt, want in het najaar van 2026 moet de definitieve beslissing vallen. Dan stemmen de leden van beide linkse partijen over een fusie. Daar komt bij dat een groot aantal leden van beide partijen zich het liefst al eerder uitspreekt voor een samensmelting.

Voert u een achterhoedegevecht?

„Wellicht, maar ook vanuit de achterhoede kan een succesvolle aanval worden ingezet, weet ik als voetballiefhebber. Verder twijfel ik eerlijk gezegd ook een beetje aan de representativiteit van stemmingen die eerder hebben plaatsgevonden op PvdA-congressen. Daar bevindt zich toch altijd maar een smaldeel van de leden. Het valt dus echt nog te bezien of een meerderheid voor een fusie is. ”

Waarom is zo’n fusie in uw optiek onverstandig?

„Beide partijen hebben verschillende bloedgroepen. PvdA is een partij met een sterke ideologische grondslag, die van de sociaaldemocratie. GroenLinks daarentegen is een partij van idealen. Daar is bijvoorbeeld veel minder het besef ingedaald dat mensen zich niet bekommeren om het klimaat als ze hun boodschappen niet kunnen betalen.  Een samensmelting van beide partijen zal ervoor zorgen dat het sociaaldemocratische karakter van de PvdA nog meer verwatert.”

Nóg meer

„Neem de laatste Tweede Kamerverkiezingen. Beide partijen deden daaraan mee met een gezamenlijke lijst. Uit destijds gehouden peilingen bleek dat kiezers GL-PvdA nauwelijks associeerden met rode thema’s zoals huisvesting, inflatie en bestaanszekerheid. Die werden een voor een ingepikt door Omtzigts partij NSC en andere partijen. GL-PvdA daarentegen werd vooral gelinkt aan de thema’s van GroenLinks: duurzaamheid en klimaat. Dan moeten de seinen echt op rood springen.”

Voorstanders zeggen juist: Alleen als we samengaan, kunnen we rechts het hoofd bieden. Wat zegt u tegen hen?

„Dat is een misvatting. Door verregaande samenwerking met GroenLinks te zoeken verliest PvdA haar plek in het politieke midden, en dus ook haar aantrekkingskracht bij een groot aantal kiezers. De afgelopen Kamerverkiezingen lieten zien dat de lijstverbinding tussen GroenLinks en PvdA vooral kiezers ter linkerzijde van die partijen aantrok. Een grote groep PvdA-stemmers koos juist voor NSC. Gevolg daarvan is dat de links-rechts-balans ernstig verstoord is geraakt. Eén plus één maakt dus duidelijk geen drie.”

Met welke vorm van samenwerking valt er naar uw idee wel winst te behalen? Of moeten GL en PvdA volstrekt gescheiden van elkaar optrekken?

„Ik ben erg voorstander van verscheidenheid op links. Hoe meer schakeringen, hoe groter het bereik onder kiezers, omdat de verschillende achterbannen op die manier afzonderlijk gemobiliseerd worden. Natuurlijk moet je dan met elkaar willen samenwerken. Denk aan een stembusakkoord dat je als centrum-linkse partijen met elkaar kunt sluiten voor verkiezingen.  Zo’n manier van samenwerken laat veel meer ruimte over voor de PvdA om zich te richten op het politieke midden. De partij kan zich dan eindelijk weer primair gaan richten op thema’s als sociale zekerheid, woningnood, inflatiebestrijding en herverdeling. Daar ligt de ‘corebusiness’ van de PvdA. „

U pleit voor een PvdA in het politieke midden, maar dreigt de partij juist daar te midden van alle drukte niet onzichtbaar te zijn?

„Niet als ze duidelijk aangeeft waar haar zwaartepunten liggen. De VVD heeft onlangs plannen gepresenteerd voor ”de hardwerkende Nederlander”. Daarmee legt die partij in feite een basis om mensen met hogere inkomens uit de wind te houden en mensen met lagere inkomens op afstand te zetten. Ik zet daar graag de klassieke PvdA-ideeën tegenover zoals de koppeling van sociale uitkeringen aan het minimumloon.”

GL-PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop zette onlangs een geheel nieuwe optie op de menulijst: een nieuwe linkse partij. Ook GL-PvdA-leider Frans Timmermans heeft zich daarvoor uitgesproken. Hoe kijkt u naar die ontwikkeling?

„Ik vind dat een heel merkwaardige gang van zaken. Te meer omdat niet duidelijk wordt gemaakt wat dan precies de voordelen van zo’n partij zouden zijn ten opzichte van een fusiepartij. Men heeft het wel over de vorm, maar niet over de inhoud. Het is bedenkelijk dat een linkse grote oppositiepartij nu alleen maar bezig lijkt met een introverte, naar binnen gerichte, discussie. ”

De Hoop zei zich te storen aan PvdA’ers met een zogeheten Fortuyn-complex. Dat zijn volgens hem PvdA’ers die een schuldgevoel hebben over „de verloren arbeidersklasse die in 2002 naar Fortuyn is gegaan”. Wat vindt u van zo’n uitspraak?

„Onverstandig, en bovendien is het niet waar. In 2002 haalde PvdA weliswaar een slechte uitslag, en inderdaad weken er toen veel kiezers uit naar Fortuyn. Maar bij de verkiezingen negen maanden later had de partij alweer 42 zetels. Ook in 2012 boekte de partij onder leiding van Diederik Samsom een prima resultaat. Die verkiezingen laten zien dat de PvdA in staat bleef de arbeidersklasse terug te winnen. Dat is echt niet iets van het verre verleden. Het grote verlies in 2017 was een begrijpelijke reactie op de onbegrepen bezuinigingen van Rutte II bij een begrotingsoverschot. Wie daaruit lering trekt kan ook teleurgestelde kiezers weer terugwinnen.”

Stel dat die linkse fusiepartij er toch komt . Zijn ze u dan definitief kwijt?

Lachend: „Dat is nu precies zo’n vraag die niet past binnen de aanpak waarvoor wij staan. Wat ik zie, is een sterk toenemend enthousiasme voor onze beweging binnen de partij en bij heel wat ex-leden; dat stemt hoopvol. ”