Alkmaar verplaatst kunst Lucebert na peiling om omstreden brieven
Een dichtregel van de Nederlandse dichter Lucebert op een gebouw naast het stadskantoor in Alkmaar blijft behouden, maar wordt wel naar een andere locatie verplaatst. Dat heeft de Noord-Hollandse gemeente besloten na een langjarig onderzoek, naar aanleiding van brieven waarin de in 1994 in Alkmaar overleden dichter zich antisemitisch en nazistisch uitlaat.
In een peiling waaraan 868 inwoners meededen, gaf ruim 80 procent aan (zeer) positief naar het kunstwerk te kijken. Driekwart van de deelnemers zei dat de recent opgedoken brieven daarop geen invloed hebben. Voor een minderheid van 13 procent van de respondenten maakt de ontdekking van de brieven wel degelijk verschil. Verder zei ongeveer driekwart van de deelnemers positief te staan tegenover de huidige locatie van het kunstwerk bij het stadskantoor.
Toch kiest de gemeente ervoor om de verlichte dichtregels te verplaatsen, met het oog op de groep mensen die het werk als pijnlijk en niet meer passend ervaart. „Dit komt door dingen die de kunstenaar in zijn jonge jaren in brieven heeft geschreven, waar geen afstand van genomen lijkt te zijn”, aldus de gemeente. „Ook is het antisemitisme de afgelopen periode sterk toegenomen.”
Het kunstwerk in kwestie is de dichtregel „Van te veel spektakel wankel je allicht” uit het gedicht Meester. De tekst is in neonletters bevestigd op het pand naast het stadskantoor, hoewel de verlichting al een tijdje niet werkt. Dat wordt hersteld, meldt de gemeente Alkmaar vrijdag. Ook komt er extra uitleg over de betekenis van het kunstwerk, Lucebert en de ontdekkingen over de dichter.
Lucebert, pseudoniem voor Lubertus Jacobus Swaanswijk, geldt als een van de grondleggers van de literaire stroming Vijftigers. Daarbinnen experimenteerden jonge dichters met nieuwe vormen van poëzie, zonder de traditionele regels voor bijvoorbeeld metrum en rijm. De poëzie en optredens van de Vijftigers waren soms ontregelend, zo gooide Lucebert in 1951 tijdens een voordracht een glas water over zichzelf heen.
In 2022 verwierf het Literatuurmuseum in Den Haag brieven met antisemitische teksten die Lucebert op jonge leeftijd had geschreven aan een jeugdvriendin. Veel brieven waren ondertekend met de Hitlergroet ‘Sieg Heil’. Op verzoek van de gemeente Bergen, waar Lucebert jarenlang werkte en woonde, doet het Literatuurmuseum momenteel onderzoek naar de brieven. De resultaten worden ergens in het voorjaar verwacht.