”De Golanman” in Damascus
Wie mijn dagboekstukjes heeft gevolgd, weet dat wij tweeënhalf jaar geleden het grote Jeruzalem verruilden voor een klein dorpje op de Golanhoogvlakte. Dat de geopolitieke status van het gebied ingewikkeld is, wisten we al. Maar deze week kreeg die complexiteit een extra dimensie.
We zoomen in: de verdeling van het Ottomaanse Rijk na de Eerste Wereldoorlog bracht de Golan onder Frans bestuur. Toen het Franse mandaat eindigde, werd de Golan deel van de nieuwe Syrische Republiek. Vrijwel parallel rees buurstaat Israël op uit een ander aflopend Europees mandaat. Het jonge Syrië erkende Israël echter niet, riep de oorlog uit en beschoot vanuit de strategisch hooggelegen Golan jarenlang Galilea.
Na de Zesdaagse Oorlog en de Jom Kipoeroorlog, geïnitieerd door Egypte en Syrië, kwam de Golan tegen alle verwachtingen in onder Israëlische controle. In het kielzog van het terugtrekkende Syrische leger werd een deel van de lokale bevolking geëvacueerd; anderen bleven. Annexatie en vergaande vredesonderhandelingen volgden.
Niet lang daarna brak in Syrië echter oorlog uit. In het machtsvacuüm van de burgeroorlog verzandden de besprekingen en kreeg een groot aantal clubs vrij spel: Iraanse milities, rebellengroepen, IS, Hezbollah, Rusland en anderen. Om die gevaren te beteugelen, verstevigde Israël zijn positie op de Golan.
Al-Jolani’s vader kwam uit de Golan
Mede dankzij Israëls optreden tegen terreurorganisatie Hezbollah veranderden de machtsverhoudingen in Syrië recentelijk radicaal. Een nieuwe voorman trad naar voren, die de bijnaam ”Al-Jolani” voert, letterlijk: ”de Golanman”.
In eerste instantie was het mij niet helder waarom, want Al-Jolani –wiens officiële naam Ahmed Al-Sharaa luidt– is in de Saudische hoofdstad Riyad geboren en woonde nooit op de Golan.
Een bezoek van een kennis uit een van de Druzendorpen op de Golan wierp echter licht op de zaak. Al-Jolani’s vader kwam uit de Golan, deelde hij mee. Uit het dorp Fiq. Het Syrische Fiq lag dicht bij, u raadt het al, het huidige Afik. De dorpelingen werden geëvacueerd tijdens de Zesdaagse Oorlog en, omdat Israël een verrassingoverwinning boekte, nooit meer herbewoond.
Dit is typisch het Midden-Oosten, bedenk ik. De grote pennenstreken van de historie en hun effect op gewone gezinnen. De Al-Sharaa’s verloren hun huis in Fiq, de Gabays hun huizen in Hebron, de Oude Stad van Jeruzalem en Noord-Afrika. Van de ooit zo’n 100.000 Joden in Syrië zijn er nog 9 over. Fiq is overgroeid en vervallen, het nabijgelegen Afik staat recht overeind. Terug naar af kan niet meer, dus rest ons het nu en de toekomst.
