Roker koopt al bijna helft sigaretten in het buitenland
De tabaksindustrie kijkt er niet van op: Nederlanders halen hun rookwaren steeds vaker over de grens. Inmiddels gaat het daarbij om zeker 44 procent van alle sigaretten „Dit kost de schatkist geld.”
Het zal weinig mensen zijn ontgaan dat de overheid roken steeds verder wil ontmoedigen. Intussen mogen de supermarkten in ons land geen tabakswaren meer verkopen en ook de accijnzen worden jaarlijks fors verhoogd, waardoor sigaretten, sigaren en shag steeds verder in prijs stijgen.
Dat laatste betekent echter niet automatisch dat rokers in hun portemonnee worden getroffen, want ze halen hun rookwaren steeds vaker uit andere landen. Met name uit Duitsland, België en Luxemburg, waardoor ze de Nederlandse belastingheffing vermijden.
Weggegooide pakjes
Tabaksfabrikanten laten onderzoek doen naar het kopen over de grens. Dat is nog niet zo eenvoudig, omdat veel mensen niet ronduit zullen toegeven dat ze grote hoeveelheden rookwaren uit het buitenland inslaan. Daarbij kan er namelijk sprake zijn van smokkel (zie kader). Via een enquête werken is dan ook niet zo zinvol.
Maar er zijn andere manieren. Bureau WSPM doet onderzoek aan de hand van duizenden weggegooide sigarettenpakjes. Het bureau verzamelt die elk halfjaar in heel Nederland en stelt daarna vast waar ze vandaan komen en of ze legaal zijn geproduceerd.
De conclusies zijn opvallend. Een jaar geleden kwam ongeveer 25 procent van de sigaretten uit het buitenland, inmiddels is dat 44 procent. WSPM concludeert daaruit dat Nederlanders in groten getale overstappen op rookwaren uit de buurlanden.
Records
Directeur Jan Hein Sträter van de VSK, de branchevereniging van sigarettenfabrikanten, ziet dat met lede ogen aan. „De torenhoge accijnzen in Nederland werken niet ontmoedigend, maar drijven consumenten massaal over de grens. We zien dat rokers niet stoppen, maar gewoon ergens anders kopen. De overheid doet net of Duitsland ver weg is, maar dat is natuurlijk onzin. Veel Nederlanders zijn daar binnen een uur. Elk jaar opnieuw breken we records, maar dat zijn records waar niemand trots op kan zijn.”
In Nederland steeg de prijs van een pakje sigaretten vorig jaar van gemiddeld 9 naar ruim 11 euro. Bij shag was eveneens sprake van een grote stijging, van zo’n 17 naar bijna 25 euro. In Duitsland betaalt een roker ongeveer 8,50 euro per pakje sigaretten en shag koop je bij de oosterburen vanaf een tientje. In Luxemburg kost een pakje sigaretten 6 euro. Om die reden worden zelfs busreizen voor rokers naar dat land georganiseerd.
Grensstreek
In heel Nederland worden sigaretten uit het buitenland opgestoken, maar in de grensstreek gebeurt dat vaker dan in de westelijke provincies. Vooral in de regio’s Zuid-Limburg, Noord-Brabant en de Achterhoek halen veel mensen hun sigaretten over de grens. Daar komt inmiddels meer dan de helft van de geconsumeerde sigaretten uit het buitenland. Volgens de tabaksindustrie worden winkeliers daardoor hard geraakt. Volgens Sträter „hebben gemakswinkels in kleine kernen het vaak heel zwaar. Soms moeten ze hun deuren sluiten en dat is slecht voor de leefbaarheid op het platteland.”
Ook de overheid heeft onder de trek naar het buitenland te leiden, doordat de belastingopbrengsten onder druk staan. Volgens Sträter „snijdt de Nederlandse staat zich zwaar in de vingers door te hoge accijnzen in rekening te brengen.” De voorman van de tabaksindustrie stelt dat „het de schatkist veel geld kost.” Vorig jaar zou de overheid 1,4 miljard euro zijn misgelopen.
Van die dalende inkomsten was tot 2023 overigens nog niets te merken. Na corona nam de verkoop van tabakswaren in Nederland weliswaar af, maar door de hogere accijnzen steeg de belastingopbrengst toch, tot meer dan 3 miljard euro op jaarbasis. De begroting wordt volgens Sträter inmiddels echter niet meer gehaald.
Andere risico’s
Naast omzetderving voor winkeliers en dalende belastinginkomsten zijn er andere risico’s aan de invoer van sigaretten uit het buitenland verbonden. Zo neemt het aantal namaaksigaretten toe. Die komen niet uit reguliere fabrieken en voldoen vaak niet aan de veiligheidseisen die overheden stellen.
Ze leveren daardoor in sommige gevallen extra risico op voor de volksgezondheid. Bijvoorbeeld doordat ze een hoger teer- en nicotinegehalte hebben dan is toegestaan, of zelfs verboden stoffen bevatten.
Volgens het onderzoek van bureau WSPM is het aandeel van de namaaksigaretten nog beperkt, maar neemt het wel toe. In het laatste kwartaal van 2024 betrof het 4,8 procent van de gevonden pakjes, terwijl het in 2023 nog om 1,7 procent ging.
