„Ik denk dat de mensen beseffen dat het land een gezondheidskuur nodig heeft en dat dat geen wandeling door het park zal zijn. De maatregelen zijn rechtvaardig, correct, maar niet altijd aangenaam.” Dat zei de nieuwe Belgische premier en NV-A leider Bart De Wever zaterdag in zijn eerste interview na het regeerakkoord.

Aan die uitspraak is geen woord gelogen. België kampt met een begrotingstekort van 27 miljard euro, ruim 4,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat moet in 2030 zijn teruggebracht tot 3 procent.

Om dat voor elkaar te krijgen, moet het kabinet fors bezuinigen. De plannen zijn gemaakt: wie korter werkt krijgt minder pensioen. Wie langer werkt krijgt meer. Daarnaast moeten de „sterkste schouders” de zwaarste lasten dragen. Daarom komt er een meerwaardebelasting van 10 procent op winst uit aandelen. En op werkloosheidsuitkeringen wordt flink gekort. Wie werkloos wordt krijgt maximaal twee jaar lang bijstand. Tot nu toe was die duur onbeperkt.

Euthanasie

Op migratie krijgt België naar eigen zeggen „het strengste beleid ooit”. Verblijfsvergunningen zijn tijdelijk van aard en gezinshereniging wordt beperkt. Grenscontroles worden onder voorwaarden mogelijk. Wie een permanente verblijfsvergunning wil moet werk hebben en slagen voor een taaltest.

In defensie investeert de regering-De Wever fors meer. Volgens het akkoord is het de bedoeling dat tegen 2029 2 procent van het bbp naar defensie gaat, zoals de NAVO vraagt. Vorig jaar was dat nog 1,3 procent. Verder wil de regering dat het leger –dat nu 25.000 manschappen telt– tegen 2030 uit 29.100 personeelsleden bestaat.

Opmerkelijk is dat het kabinet op ethisch vlak progressiever is dan de vorige regering. Zo willen de vijf coalitiepartijen euthanasie bij dementie mogelijk maken en is het verlengen van de abortustermijn van twaalf weken is een optie.

Struikelblokken

Er wordt bovendien een wetgevend kader ontwikkeld voor „hoogtechnologisch draagvrouwschap”, waarbij er geen genetische band is tussen de draagmoeder en het kind. Na bekrachtiging van een overeenkomst door de familierechtbank, krijgen de wensouders vanaf de geboorte automatisch alle ouderlijke rechten. Ook alleenstaande wensouders en lhbti-koppels komen in aanmerking.

Hoewel er met het 200 pagina’s tellend akkoord een stevige basis ligt, is onzeker of België vijf stabiele jaren tegemoet gaat. Belgische kranten spreken over een „fragiel compromis” en uiten hun kritiek op de man-vrouwverhouding binnen het kabinet. Van de vijftien ministers zijn er „slechts” vier vrouw. De regering is daarmee „een mannenclub”, schrijft De Standaard.

Maar er zijn meer struikelblokken. De Belgische politicoloog Dave Sinardet zei in gesprek met nieuwsmedium HLN dat de regering keer op keer zal worden geconfronteerd met de begrotingsdoelstellingen. „Pas de komende jaren zal duidelijk worden hoeveel geld de maatregelen nu echt opbrengen.”

Temperamentvol

De bezuinigingen zorgen ook voor een ander probleem. Belgische vakbonden beloven namelijk elke maand te staken „tot de regering hun eisen inwilligt”. Maar voor een kabinet dat moet bezuinigen is dat niet haalbaar. De regering zal er hoe dan ook voor moeten waken dat de sociale onrust het parlement binnendringt.

Ook de abortustermijn blijft volgens de politicoloog „springstof”. Bekend is dat het linkse Vooruit en het liberale Mouvement Réformateur (MR) achttien weken als bovengrens voor het afbreken van een zwangerschap willen, maar volgens het christendemocratische CD&V kan een foetus al na vijftien weken reageren op pijnprikkels. Daarom zou veertien weken de bovengrens moeten zijn. Als er geen overeenstemming is over een nieuwe termijn heeft CD&V vetorecht, maar dat kan bij de andere partijen –met name bij Vooruit– gaan wringen.

Tot slot bestaat het gevaar dat de persoonlijke verhoudingen binnen de regering op scherp komen te staan, stelt Sinardet. „MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez geldt als temperamentvol. Hij verkoos het partijvoorzitterschap voor een post als vicepremier, maar zal op de achtergrond een oogje in het zeil houden en er niet voor terugdeinzen fel op beslissingen van de regering te reageren. Voor premier De Wever is dat een handicap.”