Massale gratie Capitoolbestormers „klap in het gezicht” van politie
President Donald Trump had het aangekondigd. Veel veroordeelde bestormers van het Capitool zouden gratie krijgen zodra hij was geïnaugureerd. Maar maandag ging hij verder dan men had verwacht. Hij pardonneerde bijna 1600 mensen, onder wie behoorlijk zware jongens.
Vicepresident J.D. Vance zei vorige week dat vreedzame demonstranten gratie moesten krijgen, maar zij die veroordeeld zijn vanwege geweldsdelicten „uiteraard niet”. De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein Mike Johnson, zei afgelopen zondag tijdens een uitzending van omroep NBC ongeveer hetzelfde.
Zelf zei Trump nog maar enkele weken geleden dat de zaken van relschoppers die geweld tegen de politie hadden gebruikt, onderzocht zouden worden. Maandag vond hij dat kennelijk niet meer de moeite waard. Trump verleende veruit de meeste veroordeelde relschoppers gratie, zonder daar voorwaarden aan te verbinden. Bijna 1600 mensen zijn daardoor ontslagen van rechtsvervolging, mogen de gevangenis verlaten en als er nog onderzoeken lopen, hebben ze niets meer te vrezen. En de kleine groep die blijft vastzitten, heeft strafvermindering gekregen.
Pepperspray
Onder de gepardonneerden zitten behoorlijk zware jongens, zoals Enrique Tarrio, de voormalig leider van de rechts-extremistische Proud Boys. Hij werd in september 2023 wegens opruiende samenzwering veroordeeld tot 22 jaar gevangenisstraf voor zijn rol bij de bestorming van het Capitool, de hoogste straf die werd gegeven. Tarrio was destijds niet in Washington, maar stuurde de bestorming op afstand aan.
Ook Proud Boys-lid David Dempsey, die 20 jaar cel kreeg voor het gebruiken van zwaar geweld, deelt in het pardon dat Trump verleende. Hij ging op 6 januari 2021 agenten te lijf, waarbij hij onder meer een vlaggenstok en pepperspray gebruikte.
Verder is er een streep gezet door de 18 jaar celstraf die Stewart Rhodes kreeg. Hij is de oprichter van de ultranationalistische Oath Keepers. Dat is een van de burgermilities die deelnam aan de gewelddadige bestorming van het parlement.
Op de vraag wat de overwegingen voor Trump zijn geweest om zo ruimhartig gratie te verlenen, zei hij dinsdag tijdens een persconferentie dat „deze gijzelaars” lang genoeg hebben gezeten. De president ziet deze veroordeelden als politieke gevangenen. Naar het oordeel van Trump zijn de mensen op 6 januari 2021 „met een hart vol liefde” naar Washington gekomen.
Trump noemde de opgelegde straffen „belachelijk en buitensporig” en zei dat de mensen „ongelooflijk slecht werden behandeld, terwijl in de VS moordenaars niet eens naar de gevangenis gaan”.
Klap in het gezicht
Het gratiebesluit heeft geleid tot felle reacties van de Democraten. Chuck Schumer, de Democratische leider in de Senaat, zei: „Donald Trump luidt gouden tijden in voor mensen die de wet overtreden en de regering omver proberen te werpen.” Nancy Pelosi, de Democratische voormalige voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, sprak van een „ongekende belediging voor het justitiële systeem en voor de helden die fysieke en mentale verwondingen hebben opgelopen toen ze het Capitool, het Congres en de Grondwet beschermden.”
Bij de bestorming raakten zo'n 140 agenten gewond, onder meer bij aanvallen met ijzeren staven, stokken en chemische stoffen. Vier mensen kwamen om het leven, onder wie een Trumpaanhanger die door een agent werd beschoten toen ze door een vernielde ruit wilde klimmen.
Maar niet alleen Democraten, ook verschillende Republikeinen hebben moeite met de omvang van de gratieverlening. De nieuwe minister van Justitie, Pam Bondi, en voormalig FBI-directeur Christopher A. Wray toonden zich kritisch. Republikeins senator Thom Tillis zei niet te begrijpen dat president Trump deze stap heeft gezet. „Ik snap het echt niet.”
Politiemensen ervaren de massale gratieverlening als „een klap in het gezicht”, zegt voormalig agent Harry Dunn van de Capitoolpolitie in The Washington Post. De International Association of Chiefs of Police en de Fraternal Order of Police hebben dinsdag een verklaring uitgegeven, waarin staat dat ze „diep ontmoedigd” zijn door het besluit van Trump.
De hoofden van de politiediensten van de grote steden en de grootste politievakbond hebben verklaard dat ze „er vast van overtuigd zijn dat degenen die voor dergelijke misdaden zijn veroordeeld, hun volledige straf moeten uitzitten”. Zij noemen de aanvallen op de politie „aanvallen op de samenleving, die de rechtsstaat ondermijnen.”
Bondgenoot
Volgens experts op het gebied van terrorismebestrijding moedigt deze gratieverlening marginale groepen verder aan en hindert ze de strijd van het ministerie van Justitie tegen politiek geweld. „Als degenen die veroordeeld zijn voor het beramen van dergelijk geweld tegen de regering vrijuit kunnen gaan met steun van de opperbevelhebber van het land, zouden anderen dan energie krijgen om meer actie te ondernemen?”
Jacob Ware, onderzoeker van de Council on Foreign Relations, noemt dit pardon „een behoorlijk catastrofaal moment voor de binnenlandse terrorismebestrijding”.
Volgens Ware zullen de militante groepen de terugkeer van hun leiders vieren. „Die hebben nu binnen deze groepen een groot aanzien omdat ze daadwerkelijk tegen de regering hebben gevochten. Tegelijk worden deze mannen gezien als martelaars. Dat kan een aanzuigende werking hebben op jongeren die vatbaar zijn voor radicalisering”, aldus Ware. „Deze stap van Trump zal de strijd tegen terrorisme veel moeilijker maken. De eerste vier jaar zal er weinig gebeuren, want deze groepen hebben het gevoel dat ze een bondgenoot in het Witte Huis hebben. Maar ik ben heel bezorgd over de tijd daarna.”
