In de keuken van Eric Oud Ammerveld (45) staat een opmerkelijk apparaatje. Niet om mee te koken, wel om te beslissen wanneer hij dat gaat doen. Het is een rechtopstaand lichtmetertje, een soort stoplicht, dat de IT’er uit het Zuid-Hollandse Bleiswijk zelf heeft gemaakt.

„De meter laat zien wanneer ik goedkoop stroom kan afnemen”, legt hij uit.  „Bij rood is de stroom duur, bij groen hoef ik er niets voor te betalen.” Dat laatste kan op momenten dat het hard waait en het overschot aan windenergie voor extreem lage of zelfs negatieve stroomprijzen zorgt.

Als het metertje op groen staat, snelt Oud Ammerveld naar zijn Tesla om die vol te laden. Dan gaat snel de elektrische kachel aan om een kamer te verwarmen en hangt hij de accu’s van de elektrische kussens aan het stopcontact.

Op oudjaarsdag maakte Oud Ammerveld een diner voor vrienden. Hij begon om acht uur ’s ochtends met het voorgaren van biefstukken in de pan, want toen was de stroom goedkoop. Nadat hij klaar was, liet zijn kookplaat zien hoeveel kilowattuur hij had verbruikt. „Ook een handig snufje.”

Trucs en tips uitwisselen

Oud Ammerveld maakt deel uit van een kleine maar groeiende groep fanatiekelingen die probeert zo weinig mogelijk voor elektriciteit te betalen. De mannen –ja, het zijn vrijwel allemaal mannen– hebben daar hun hobby van gemaakt en zitten in appgroepen als Dynamische Energie, met 116 leden. Daarin wisselen ze trucs en tips uit om op goedkope momenten stroom te gebruiken, houden ze elkaar op de hoogte van voordelige energiecontracten en vergelijken ze wie het laagste tarief weet te betalen.

Dat gaat er vrij competitief aan toe. De vier geïnterviewden voor dit verhaal sturen trots screenshots van hun gemiddelde prijs per kilowattuur per jaar – stuk voor stuk veel lager dan de 25 tot 30 cent die ongeveer gemiddeld is bij vaste energiecontracten. „Je moet dit spel slim spelen”, zegt Wim Schermer (77) uit De Woude. Ook voor Wouter van Embden (50) uit Bilthoven is het een „een soort wedstrijd”.

Groep wordt langzaam groter

Deze opmerkelijke hobby zorgt voor opvallende taferelen: van het stoplichtje en de ochtendbiefstuk tot de zelfgemaakte thuisbatterij die Van Embden in elkaar knutselde. Tegelijkertijd zijn deze hobbyisten ook pioniers, zegt Olof van der Gaag van de Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE).

„De fanatiekelingen zijn early adopters die in appgroepen en verjaardagen trots vertellen over wat ze doen; bij hen begint de gedragsverandering die we nodig hebben” - Olof van der Gaag, Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE)

De zon en de wind bepalen steeds meer wanneer het stroomnet over- of onderbelast is en wanneer Nederlanders stroom moeten gebruiken om het net in balans te houden. De apparaten en trucs die deze mannen gebruiken, zijn nu nog opmerkelijk, zegt Van der Gaag. Maar in de toekomst zullen veel meer Nederlanders naar slimme systemen overstappen, die ’s nachts hun wasmachine laten draaien of hun auto volladen, als de stroom soms een twintigste kost van het normale tarief.

Dat de groep slimme energiegebruikers langzaam groter wordt, is volgens Van der Gaag te zien aan de snelle groei van mensen met een dynamisch energiecontract: van 243.000 in september 2023 naar 359.000 in september 2024. „De fanatiekelingen zijn early adopters die in appgroepen en verjaardagen trots vertellen over wat ze doen. Bij hen begint de gedragsverandering die we nodig hebben.”

Het spelletje gewonnen

Kees Reijne (42) uit De Rijp is altijd al gek geweest op sleutelen. Vroeger sleutelde hij aan benzineauto’s en aan vliegtuigmotoren, respectievelijk zijn hobby en zijn baan. Hij moest stoppen met dat werk door lichamelijke klachten – het gevolg van een aanrijding met een scooter op zijn zestiende. Hij werd buschauffeur en kreeg van de verzekering een grote zak geld uitgekeerd, waarmee hij zijn hoekwoning in Noord-Holland volledig verduurzaamde.

Zijn nieuwe hobby werd het sleutelen aan de energiehuishouding van zijn huis. Hij heeft een elektrische warmtepomp, een Tesla, een dikke betonnen vloer die warmte vasthoudt, vaten met honderden liters water die hij kan opwarmen als de stroom goedkoop is, zodat hij warm kan douchen als de stroom duur is. Wanneer hij zijn vloer kan verwarmen als de stroom spotgoedkoop is, en die vloer vervolgens als een soort accu kan gebruiken die lang warmte vasthoudt, voelt het alsof hij „het spelletje gewonnen” heeft.

Ook de gepensioneerde Schermer, die in zijn werkzame leven een winkelketen van Apple had, ziet zijn stroomgebruik als „een spel dat je bewust moet spelen”. Zo maakte hij ooit gebruik van een regeling van de overheid om je huis te verduurzamen. Hij kan zijn zonnnestroom nu nog terugleveren voor een zeer hoog vastgesteld tarief, waardoor hij bijna gratis energie heeft.

1, 2 of 3 euro per dag verdienen

Voor Schermer werd slim energiegebruik een hobby na zijn pensioen. Hij geeft inmiddels ook advies aan bedrijven in de regio. Dat leidde ertoe dat hij een thuisbatterij in gratis bruikleen kreeg. „Normaal kosten die 12.000 euro, dat is bijna nooit een goede investering”, legt Schermer uit. Maar in zijn situatie kan hij nu elke dag stroom inkopen als het goedkoop is en die stroom weer terugverkopen aan het net als het duur is. „Ik verdien daar 1, 2 of 3 euro per dag mee”, vertelt hij tevreden.

Maar het is Schermer en Reijne niet alleen om die centen te doen. Beide mannen krijgen een bevredigd gevoel als ze hun energie thuis zo efficiënt mogelijk gebruiken en daarmee het stroomnet helpen. „Het is een feestje als je dat in balans krijgt”, zegt Schermer. Zo heeft hij een klein apparaatje van 65 euro dat zijn warmtepomp aanstuurt om zijn vloer automatisch te verwarmen als stroom goedkoop is. „Dat zouden veel meer Nederlanders moeten doen.”

„Ik ben een nerd, met techniek bezig zijn is mijn hobby” - Wouter van Embden (50) uit Bilthoven

Hobby als straatracer

Ergert hun naaste omgeving zich niet aan dat neurotische gedrag met stroommeters, apps en slimme apparaten? Oud Ammerveld moet hard lachen om die vraag. „Soms wel.” Maar onder de streep vindt zijn vrouw het leuk dat haar man een hobby heeft die de stroomkosten van het huis laag houdt, zegt hij. Ook Van Embden vindt thuis draagvlak voor zijn hobby. Hij bouwde zelfs samen met zijn zoon hun thuisbatterij. „Ik ben een nerd; dit is mijn hobby”, lacht hij. Plus: hij bespaart volgens zijn eigen berekeningen 2200 euro per jaar.

Oud Ammerveld heeft een huis vol slimme apparaten. Is hij onder de streep wel zo duurzaam bezig, als je kijkt naar alle grondstoffen die nodig zijn voor al die elektronica? „Goede vraag”, erkent hij. „Ik probeer dat in balans te houden.”

Reijne heeft een vergelijkbare worsteling. Zijn huis is duurzaam, maar met zijn Tesla scheurt hij het liefst op de topsnelheid van 262 kilometer per uur door Europa, een hobby die stamt uit zijn jaren als straatracer. Hij wil nu het snelheidsrecord verbreken van het noordelijkste naar het zuidelijkste puntje van Europa. Niet echt duurzaam, als je bedenkt hoeveel stroom hij daarvoor nodig heeft, en dat deze soms met kolencentrales wordt opgewekt. „Zuinig rijden vind ik saai”, zegt hij. „Thuis doe ik alles efficiënt, maar op de weg ben ik een rebelletje.”