„We verwachten dat minder mensen het huishoudboekje rond zullen krijgen”, zegt Auke Schouwstra van de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK), de brancheorganisatie van schuldhulpverleners. „Momenteel is een derde van onze hulpvragers niet in staat af te lossen. Dat zal alleen maar meer worden nu deze regeling is weggevallen.”

Per 1 januari kunnen mensen met een kleine portemonnee geen gebruik meer maken van het Tijdelijk Noodfonds Energie, zoals dat de afgelopen twee jaar kon. Staatssecretaris Jurgen Nobel (Participatie en Integratie) meldde eind december aan de Tweede Kamer dat hij geen bijdrage voor het fonds had weten te krijgen van de energiesector. Hij wilde namelijk een constructie waarbij de overheid twee derde van het fonds zou betalen en de bedrijven een derde. Volgens Nobel gingen de energiebedrijven hier niet mee akkoord. In 2023 en 2024 droegen energiebedrijven meer dan 50 miljoen euro bij aan het fonds.

Afgelopen jaar ondersteunde het Tijdelijk Noodfonds Energie ruim 110.000 huishoudens. Deelnemende gezinnen kregen gemiddeld 97 euro per maand voor hun energierekening. De meeste aanvragen kwamen uit Rotterdam, waar 12.989 huishoudens steun aanvroegen. Die hulp komt nu te vervallen.

De overheid wil kwetsbare huishoudens via gemeenten alsnog ondersteunen met de 60 miljoen euro die voor dit doel was gereserveerd. „Wij maken ons grote zorgen over de uitvoerbaarheid hiervan en de bijkomende vertraging”, zegt uitvoerder Tijdelijk Noodfonds Energie in een verklaring over die constructie. „Het opzetten en implementeren van dergelijke regelingen kost vaak maanden, terwijl huishoudens nú hulp nodig hebben.”

Gasprijs

Het wegvallen van de steun uit het noodfonds valt samen met de hoogste gasprijs in een jaar tijd. Die stijging wordt mede veroorzaakt doordat Rusland niet langer gas levert aan Europa via Oekraïne. Het contract dat die landen hadden over de doorvoer van gas liep op nieuwjaarsdag af en is niet verlengd vanwege de Russische inval. Met de wintermaanden op komst moet Europa het stellen zonder deze toevoer, die goed was voor ongeveer 5 procent van de totale Europese gasimport.

Ook werd de prijs opgedreven door een gebrek aan wind- en zonne-energie. De maand december had weinig zonuren en was relatief windstil. Daardoor was er meer gas dan normaal nodig voor het opwekken van elektriciteit.

Brancheorganisatie Energie-Nederland legt de verantwoordelijkheid voor het wegvallen van het noodfonds bij de overheid. Inkomensondersteuning is volgens de aangesloten energieleveranciers een verantwoordelijkheid van de overheid. Energie-Nederland schrijft in een verklaring dat ze het „spijtig vinden dat de overheid geen publieke oplossing heeft ontwikkeld om mensen te helpen die moeite hebben hun energierekening te betalen”.

De leveranciers geven aan dat in september is besloten om geen bijdrage meer te leveren aan het fonds in 2025. „We hebben eerder afgesproken dat de bijdrage voor 2024 echt de laatste zou zijn.”

Auke Schouwstra van de NVVK durft vraagtekens te stellen bij die uitleg. „Als je ziet hoeveel winst de energiesector de afgelopen jaren heeft gemaakt als gevolg van de hoge energieprijzen, roept dat bij mij de vraag op of de sector niet meer had kunnen bijdragen.”

Gevolgen

Het is nog te vroeg om te concluderen dat het wegvallen van het energiefonds grote gevolgen heeft, vindt voorzitter Chris Bakhuis van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders. „Pas in februari kunnen we zien of deze maatregel leidt tot een toename van het aantal incassozaken”, zegt ze. „De grens om in schulden te geraken is flinterdun, dus ik hoop dat het de komende maanden niet echt koud wordt.”

Michel van Leeuwen –gerechtsdeurwaarder en directielid bij gerechtsdeurwaarderskantoor Flanderijn– signaleert al wel toenemende problemen. „We krijgen dagelijks tientallen mensen aan de lijn die hulp zoeken”, zegt hij tegen De Telegraaf op oudjaarsdag. „Je ziet dat deze mensen afzien van het betalen van de zorgpremie of autopolis.”

„De staatssecretaris en de energiebedrijven maken ruzie over de rug van kwetsbaren” - Kitty Jong, vicevoorzitter FNV

Vakbond FNV is boos over het wegvallen van de maatregel. „De staatssecretaris en de energiebedrijven maken ruzie over de rug van kwetsbaren”, reageert vicevoorzitter Kitty Jong. „Dit gaat voor enorme problemen zorgen.”