Suriname neemt afscheid van ex-dictator: „Bouterse is en blijft een moordenaar”
Suriname heeft zaterdag in de hoofdstad Paramaribo afscheid genomen van ex-president en ex-dictator Desi Bouterse, die kort voor Kerst op 79-jarige leeftijd overleed. De een deed dit met veel verdriet, maar voor de ander overheerste de opluchting dat de man die zo veel leed heeft veroorzaakt, er nu niet meer is.
Bouterse nam afscheid in stijl, viel regelmatig te horen tijdens de urenlange dienst in het partijcentrum Ocer van zijn Nationale Democratische Partij (NDP), die overigens meer weg had van een verkiezingsbijeenkomst. Nog nooit kwamen er zo veel mensen bijeen om afscheid van een Surinamer te nemen. Met lofuitingen en gezang werd de oud-bevelhebber bejubeld alsof hij dé onvolprezen volksheld van het land was, van wie iedere Surinamer hield. Met tussendoor af en toe een sneer naar het voormalige moederland –Nederland– dat hem na de Decembermoorden van 1982 heeft verguisd.
Voorafgaand aan de uitvaartplechtigheid werd zijn lichaam vanuit het mortuarium naar zijn woning in het noorden van Paramaribo gebracht. Opmerkelijk was dat drie oud-militairen, die evenals Bouterse tot jarenlange celstraffen werden veroordeeld voor de Decembermoorden en wél in de gevangenis zitten, vroeg in de ochtend vanuit de gevangenis werden overgebracht naar het mortuarium om afscheid te nemen van hun voormalige strijdmakker.
Laatste groet
Vanaf zijn huis ging de stoet naar het 15 kilometer verderop gelegen Ocer. Langs die route stonden duizenden mensen in de hoop een glimp op te vangen van de overledene die in een deels open kist lag. Onder hen veel nieuwsgierigen die een blik wilden werpen op de ex-president die het land meermalen in de economische en financiële afgrond heeft gestort: tijdens zijn dictatuur (1980-1987), gedurende de NDP-regering (1996-2000) en in de periode van 2010 tot 2020, toen hij als gekozen staatshoofd het land zelf leidde.
In het tot de nok toe gevulde partijcentrum werd het afscheid één groot feest. Maar de NDP-leiding zal toch enigszins teleurgesteld zijn in de opkomst. De verwachtingen waren namelijk hooggespannen: er werd gerekend op tot wel 300.000 mensen, oftewel de helft van de hele Surinaamse bevolking. Dat bleek veel te optimistisch, de schattingen kwamen na afloop uit op hooguit 50.000 mensen die op de een of andere manier een laatste groet brachten. Een voor Surinaamse begrippen overigens indrukwekkend aantal.
Diegenen die de moeite hadden genomen om te komen waren het over één ding roerend eens: Baas Bouta, zoals hij liefkozend werd genoemd, was een held. De advocaat van Bouterse, Irvin Kanhai, die hem jarenlang heeft verdedigd in het Decemberstrafproces, is er nog steeds van overtuigd dat zijn overleden cliënt onschuldig is. „De geschiedenis zal hem vrijspreken”, zei hij, een luid gejuich in ontvangst nemend.
Gruwelijkheden
Maar terwijl de vele duizenden mensen in Ocer hun ‘volksleider’ toezongen, vielen elders in de hoofdstad Paramaribo minder lovende woorden te horen. „Ja, hij heeft zijn stempel ruim vier decennia op Suriname gedrukt, maar tegen welke prijs?” zegt bankmedewerker Andy Mohan (55), die Bouterse „helemaal niet zal missen”.
„Ik was dertien toen de Decembermoorden werden gepleegd. Weet je hoe het voor een tiener is als dat in zo’n kleine gemeenschap gebeurt en iedereen daarna nog jaren in angst leeft? Daardoor ben ik een groot deel van mijn jeugd kwijtgeraakt, want ik mocht van mijn ouders niets meer en moest vooral thuisblijven. Gedurende de hele militaire periode hebben Bouterse en zijn mensen trouwens nog veel meer gruwelijkheden begaan. Er zijn massamoorden geweest en heel veel anderen geëxecuteerd. Dus ik kan niet begrijpen dat hij zo op handen wordt gedragen. Want hij is en blijft een moordenaar.”
Dat wilde de menigte tijdens het afscheid natuurlijk niet horen. De flinke opkomst bij de uitvaart zegt echter niets over de populariteit van de partij en in hoeverre de dood van de oprichter en erevoorzitter daarop van invloed is. Gehoopt wordt dat de NDP bij de algemene verkiezingen, die op 25 mei van dit jaar worden gehouden, de vruchten kan plukken van de dood van de charismatische leider.
Aan de andere kant wordt gevreesd dat de al maanden durende onmin binnen de leiding, sinds de vlucht van hun voorzitter ruim een jaar geleden, daarbij roet in het eten zal gooien. Er is weliswaar een opvolger gekozen, maar daarmee is de rust nog niet teruggekeerd. Bovendien: Bouterse was de NDP en de NDP was Bouterse, ook na zijn definitieve veroordeling en daaropvolgende vlucht. Dus het is de grote vraag of de partij ook zonder de onbetwiste leider nog bestaansrecht heeft.
