Kalhorn heeft veel ervaring in gesprekken met jongeren. In haar eigen praktijk begeleidt ze hen op het gebied van mentaal welzijn, zelfvertrouwen en keuzes maken. De kennis die ze de afgelopen twintig jaar opdeed, draagt ze over aan volwassenen die veel met jongeren omgaan en hen beter willen leren begrijpen en begeleiden.

De lijn die Kalhorn volgt in haar boek is duidelijk en zelfs voor de hand liggend. Neem de tijd, oordeel niet en laat jongeren zelf bedenken hoe ze dingen anders kunnen gaan doen. Dat de praktijk weerbarstiger is, weet elke ouder en welzijnswerker.

Grote valkuil voor de ervaren hulpverlener is dat ze eerder verworven kennis te snel aan de vastgelopen jongere wil voorleggen of zelfs opdringen. Een les die ook de ouders voor wie het boek is bedoeld ter harte mogen nemen. Bied eerst steun en daarna pas hulp om de neerwaartse spiraal om te buigen, doceert Kalhorn.

Kalhorn adviseert om eerst steun en daarna pas hulp te bieden om de neerwaartse spiraal om te buigen

Kalhorn gaat te werk aan de hand van een schema, dat ze heeft gevangen in het woord ”leven”. De beginletters vormen een bruggetje naar het stappenplan. Eerst luisteren, dan erkennen, dan pas vragen, vervolgens uitproberen wat voor deze persoon werkt (experimenteren) en als laatste napraten. Dat kan opgelegd klinken, maar bedenk dat het een heel natuurlijk proces is. Door het inzichtelijk te maken, neemt de auteur de opvoeder als het ware bij de hand en vergroot zo de kans dat er een goed gesprek plaatsvindt. Mocht het onverhoopt toch de verkeerde kant op gaan, dan ben je je daar als volwassene eerder van bewust en kun je daarop inspelen.

Zich kwetsbaar opstellen is misschien wel de belangrijkste sleutel die Kalhorn aandraagt voor een echt gesprek. Pas wanneer je als volwassene bereid bent een stap terug te doen, te erkennen dat je in het gesprek te weinig oog hebt voor de jongere die voor je zit, komt er weer ruimte om verder te gaan. Deel je eigen fouten en onzekerheden als daar ruimte voor is, adviseert de pedagoog. Dan sta je naast en niet boven je gesprekspartner. Het vraagt zelfkennis en lef, maar levert uiteindelijk alleen maar winst op.

De pedagoog heeft ook aandacht voor zwijgzame jongeren. Zorg eerst voor verbinding, zoek een plek met een ongedwongen sfeer, of loop een ommetje, adviseert ze. Ga niet zelf extra veel praten of juist meer vragen stellen. Laat stiltes vallen, die kunnen gebruikt worden om na te denken.

Jongeren kunnen de suggestie wekken dat ze geen hulp willen en dat kan het gesprek danig in de weg staan. Schrik niet te gauw terug als iemand een muur optrekt, zegt Kalhorn. Forceer niets, dan ben je uiteindelijk verder van huis. Heb respect voor iemands grenzen en neem de tijd. Geef geen ongevraagde adviezen, maar vraag of je ze een advies mag geven. Pas als daar ruimte voor is, heeft het nut.

Behalve een algemene lijn van het gesprek komen ook praktische tips aan bod. Welke vragen stel je en welke juist niet. Wat kun je aan jongeren adviseren die hun leven niet op de rit hebben. Kalhorn ziet een breed palet aan mogelijkheden, van piekerkwartier tot ademhalingsoefeningen, mindfulness en yoga, maar dringt niets op.

”Als het leven lastig is” is een toegankelijk geschreven handleiding, geïllustreerd met talloze stukjes interviews en gespreksvoorbeelden. Helaas wordt een aantal emotioneel getinte interviews ontsierd door schuttingtaal. Omdat de auteur zowel opvoedprofessionals als ouders wil bedienen, ontkomt ze niet aan hoofdstukken waarin cirkels en diagrammen de dienst uitmaken. Persoonlijk haak ik daar altijd een beetje af en vind ik dat een boek dan te veel de kant van een studieboek opgaat. Maar doorlezen loont, na elk tussenkopje pak je al gauw de draad weer op.

Als het leven lastig is, Lieke Kalhorn; uitg. SWP; 192 blz.; € 29,95