Op oorlogvoorderechter.nl is een overzicht gepubliceerd van mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden verdacht van collaboratie. Websitebezoekers zochten donderdag meer dan 900.000 keer op een naam. Bijna 325.000 keer klikten ze door voor meer informatie.

De website roept meer vragen op dan dat ze duidelijkheid geeft. Iedereen kan een naam invullen. Om het dossier in te zien, moet je echter naar Den Haag. Eerst moet je motiveren waarom je de stukken wilt bekijken. Voor de komende weken was donderdagmiddag al ruim 1600 keer een plek geboekt. Bezoekers mogen stukken niet fotograferen, alleen met potlood overschrijven.

Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) bevat 3,8 kilometer aan dossiers. Van de 30 miljoen pagina’s zouden de eerste 8 miljoen deze maand op internet worden gezet. Dat is echter uitgesteld, omdat de Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwde dat hiermee de privacy van nog levende personen zou kunnen worden geschonden. Daarom is er nu alleen een namenregister. Mogelijk is ook dat incompleet: alleen de namen van verdachten van wie bekend is dat ze zijn overleden, zijn gepubliceerd.

Bij de ene naam staat ”Tribunaal”, bij de andere niet: van de 425.000 onderzochte personen verschenen er slechts 66.000 voor de rechter.

Oog aangeboden

De jaarlijkse Openbaarheidsdag bracht nog meer aan het licht. Elk jaar worden tienduizenden stukken vrijgegeven. Zo kwam een brief boven water waarin staatssecretaris De Koster (Buitenlandse Zaken) in 1968 aan premier De Jong duidelijk maakte waarom prinses Christina een zangopleiding in Canada wilde gaan volgen: „De voornaamste beweegreden is, dat zij onder jongelui wil verkeren zo ver mogelijk weg van Nederland. Zij wil iets creatiefs doen wat haar twee oudere zusters in Nederland niet kunnen en zij wil zich vooral onttrekken aan het bemoederen door Prinses Beatrix en Prinses Margriet.” Inmiddels maakte ze in Montreal wel een „zeer moeilijke tijd” door. „In wezen verzet de Prinses zich tegen veel rigide voorschriften, zoals het dragen van zwarte kousen bij 80 graden warmte.”

Een andere brief uit 1968 was van de directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst. Bij Christina zou „de religie nog nauwelijks een rol spelen”, meldde hij over de jongste dochter van koningin Juliana. Christina was in een hervormde gemeente gedoopt, maar trad in 1992 toe tot de Rooms-Katholieke Kerk.

In een brief uit 1956 bood een 45-jarige Deen een van zijn ogen aan ter vervanging van Christina’s blinde exemplaar. Het aanbod werd onder hartelijke dankzegging afgewezen.

Communisten

Tot de vrijgegeven stukken behoren ook de notulen van de ministerraad uit 1999. Daaruit blijkt dat het kabinet sprak over storingen en problemen die door de millenniumwisseling zouden kunnen ontstaan.

Veel vrijgegeven materiaal gaat over de jaren direct na de oorlog. In die tijd werd het communisme als het grootste gevaar gezien. Het Bureau Nationale Veiligheid was dan ook druk met het verzamelen van gegevens over communisten.

De inlichtingen- en veiligheidsdienst had ook vrouwenbewegingen in het vizier. Zo staat geregistreerd dat de presidente van de Nieuwe Nederlandsche Vrouwenbeweging door „seksegenoten” werd omschreven als een „warhoofdig”.

Nogal wat stukken betreffen de onafhankelijkheidsoorlog in Nederlands-Indië. In 1949 meldde een afdeling van het Indonesische Rode Kruis dat „absoluut weerlooze burgerlieden” door Nederlandse soldaten waren gedood. Daarvan werd gedetailleerd verslag gedaan. De slachtoffers zouden eruit gezien hebben als „afgeslacht vee in een abattoire”.