Volgens het Hof mag Nederland de tijdelijke bescherming van derdelanders uit Oekraïne stopzetten, wat het kabinet wil. „Maar het Hof zegt niets over wanneer die tijdelijke bescherming dan zou moeten eindigen, omdat dat aan de lidstaten is”, zegt Van Houwelingen-Boer. „Dat kan wellicht nog voer zijn voor discussie.”

Derdelanders zijn mensen zonder Oekraïense nationaliteit die in Oekraïne verbleven met een tijdelijke verblijfsvergunning toen dat land werd aangevallen door Rusland. Zij kregen in Nederland het recht op dezelfde tijdelijke bescherming als Oekraïense vluchtelingen. Die bescherming is Europees geregeld en is dit jaar verlengd tot en met 4 maart 2026.

Het kabinet wil de bescherming voor derdelanders die in Oekraïne een tijdelijke verblijfsvergunning hadden eerder stopzetten. Dat leidde de afgelopen twee jaar tot allerlei rechtszaken. In vier gevallen vroegen de Raad van State en de rechtbank Amsterdam het Europese Hof van Justitie om uitleg over de afspraken over derdelanders. Over die vier zaken heeft het hof nu uitspraak gedaan. Het oordeel luidt onder meer dat het Nederland vrijstaat de beschermingsregeling voor derdelanders eerder te beëindigen dan die voor Oekraïners.

Nu moeten de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State en de rechtbank Amsterdam een einduitspraak doen in de zaken, op basis van wat het Hof van Justitie heeft gezegd, aldus advocaat Van Houwelingen. „Een arrest van het Hof is natuurlijk heel gezaghebbend, maar wanneer de bescherming precies afloopt voor de derdelanders is dus nog een openstaande vraag”, zegt hij. „Dit arrest en de einduitspraken die de Raad van State en de rechtbank Amsterdam straks gaan doen, zullen doorwerken in de procedures van derdelanders die nog lopen bij de verschillende rechtbanken. Er zal vermoedelijk meer één lijn worden getrokken dan tot nu toe is gebeurd.”