Prins Andrew, al jaren het zwarte schaap van de Britse koninklijke familie, is verwikkeld geraakt in een spionageschandaal. Een vermoede Chinese spion, de zakenman Yang Tengbo, wist zich op te werken tot vertrouwenspersoon van Andrew. De vijftigjarige Tengbo mocht zich in China zelfs officieel vertegenwoordiger van de jongere broer van koning Charles noemen en werd ook uitgenodigd voor diens verjaardag.

Volgens de Britse inlichtingendienst MI5 hield Tengbo, die ook door het leven gaat als Chris Yang, hierbij verborgen dat hij werkte voor het Verenigd Front, een Chinese inlichtingen- en veiligheidsdienst die rechtstreeks onder de Communistische Partij valt. Donderdag bevestigde een administratief gerecht in Londen het eerdere besluit van het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken om de Chinese zakenman uit te sluiten van het Verenigd Koninkrijk.

Hoge figuren

MI5 kwam de zaak op het spoor toen Tengbo in 2021 aan de grens werd gestopt en gegevens van zijn mobiele telefoon werden gedownload. Daaruit bleek dat hij contacten had opgebouwd met allerlei hoge figuren in het Britse establishment, met prins Andrew als meest opzienbarende vangst. Volgens de krant The Times nodigde Andrew de Chinees uit op Buckingham Palace, St. James’s Palace en Windsor Castle. The Daily Telegraph voegt daaraan toe dat de inlichtingendienst MI5 onderzoek doet naar Chinees geld dat de prins ontving.

In een brief die werd gevonden op Tengbo’s mobieltje schreef een naaste medewerker van prins Andrew ook hoe werd samengespannen om mensen die door andere functionarissen niet werden vertrouwd, toch het landhuis van de prins in en uit te krijgen. Daarbij wees de medewerker op de bijzondere behandeling die Tengbo kreeg: „U zit helemaal bovenin de boom, op een plek waar veel mensen zouden willen zitten”.

Het is niet de eerste controverse rond de hertog van York, zoals een van de titels van prins Andrew luidt. Hij was, na een loopbaan bij de marine, tien jaar handelsgezant van het VK. In die hoedanigheid reisde hij de hele wereld rond en had hij contact met talloze politici en zakenmensen.

Eretitels

Hij raakte ernstig in opspraak door zijn vriendschap met de Amerikaanse investeerder Jeffrey Epstein. Die ronselde jonge vrouwen, misbruikte ze, onder meer op een privé-eiland, en stelde ze ter beschikking aan relaties.

„De prins wordt waarschijnlijk niet zo goed geadviseerd over de risico’s van Chinese infiltratie als hoge militaire officieren of ministers” - Steve Tsang, hoogleraar

Een vrouw beschuldigde Andrew ervan dat hij haar op zeventienjarige leeftijd had verkracht, nadat ze was geronseld door Epstein. De prins ontkende en schikte de zaak voor een onbekend bedrag, maar hij werd daarna steeds meer een outcast binnen de Windsorfamilie. Hij werd ontheven van zijn koninklijke taken, moest zijn militaire eretitels inleveren, en volgens Britse media werd ook zijn toelage verlaagd.

Sommigen vermoeden dat het deze combinatie van koninklijke privileges en een gecompromitteerde persoonlijke situatie was die hem kwetsbaar maakte voor een beïnvloedingsoperatie. „De prins wordt waarschijnlijk niet zo goed geadviseerd over de risico’s van Chinese infiltratie als hoge militaire officieren of ministers”, zei hoogleraar Steve Tsang, directeur van het Soas China Institute in Londen, tegen The New York Times. „Maar hij is wel hoog genoeg, bij geboorte, om iedereen die hij maar wil uit te nodigen.”

Pijnlijk

Het is nog onbekend wat de mogelijke Chinese operatie Peking zou hebben opgeleverd. Ook is onduidelijk of de Chinezen hebben betaald voor toegang tot de prins. Tengbo ontkende maandag dat hij een spion is. En Peking deed de beschuldigingen af als „ongerechtvaardigde hype”.

Andrew verzekerde eerder al dat hij het contact met Tengbo verbrak nadat hij op de hoogte was gesteld van de verdenkingen. Volgens een verklaring hadden de twee slechts contact „via officiële kanalen” en werd „er nooit iets van gevoelige aard besproken”.

Maar de zaak is pijnlijk voor premier Keir Starmer, die sinds zijn aantreden in juli juist probeert de relatie met Peking te verbeteren, om de handel met China te stimuleren. Maandagmiddag werd er in het Lagerhuis stevig gedebatteerd over de affaire. De Labourregering beloofde werk te maken van een aanscherping van de regels voor buitenlandse lobbyisten.

Maar volgens de oppositionele Conservatieven nemen Starmer en de zijnen de dreiging niet serieus genoeg. Tory-kopstuk Iain Duncan Smith noemde de kwestie „het topje van de ijsberg.”