Aleppo is niet zomaar een stad. De metropool in het noordwesten van Syrië is een van de oudste permanent bewoonde steden ter wereld. Tien jaar geleden, toen de Syrische burgeroorlog in volle gang was, werd er tussen rebellen enerzijds en de regering van president Bashar al-Assad anderzijds op leven en dood om de stad gestreden. Hele wijken vervielen tot puin.

Nu gebeurt min of meer hetzelfde. De strijd van destijds is weliswaar gewonnen door het regime, met hulp van Iran en Rusland, maar de rebellen waren nooit ver weg. Die waren verdreven tot in de uiterste noordwestelijke provincie Idlib, op slechts 25 kilometer afstand van Aleppo. Assad en de zijnen slaagden er tot dusver nooit in om Idlib weer in handen te krijgen.

Daar, in dat rebellenbolwerk, wisten veel opstandelingen zich te verenigen onder de vlag van Hayat Tahrir al-Sham, kortweg HTS. Veel van hun strijders staan bekend om hun jihadistische motieven, al geldt dat niet voor alle.

Bufferzone

Ze wisten zich verzekerd van een machtige bondgenoot: het aangrenzende Turkije. De Turkse president Erdogan had zo zijn motieven om de rebellen te steunen. Zo wil hij graag een bufferzone om zijn land zodat de Koerden die in dat gebied leven, op afstand kunnen worden gehouden. Verder is zo’n buffer prima geschikt om de miljoenen Syrische vluchtelingen in Turkije onder te brengen.

Maar misschien wel de belangrijkste reden is dat Turkije op die manier gestaag zijn invloed kan uitbreiden in Syrië.

Het is geen geheim dat Erdogan droomt van een groter Turkije; hij heeft op talloze bijeenkomsten aangegeven dat het vroegere, véél grotere Ottomaanse Rijk in feite het land is waarop Turkije recht heeft. In publicaties wordt regelmatig een Turkse „verdedigingslijn” voorgesteld die de bufferzone uitbreidt tot voorbij Aleppo, en ook het Iraakse Mosul erbij trekt.

Turkije aast al lange tijd op Aleppo en de huidige opleving van de oorlog komt Ankara dan ook best goed uit. Aleppo hoeft niet direct Turks te worden; ook via de door Turkije gesteunde opstandelingen kan de noorderbuur immers prima zijn invloed uitoefenen.

„We kunnen duidelijk zeggen dat er indirecte Turkse steun was voor het offensief, maar geen directe Turkse bemoeienis” - Omer Ozkizilcik, onderzoeker uit Turkije

Puin

Toch gaat het te ver om te stellen dat de rebellen van HTS die nu Aleppo hebben ingenomen, directe orders van Ankara uitvoeren. De relatie tussen HTS en Turkije is gecompliceerd. De Turkse onderzoeker Omer Ozkizilcik zei deze week tegen persbureau AFP: „We kunnen duidelijk zeggen dat er indirecte Turkse steun was voor het offensief, maar geen directe Turkse bemoeienis.”

Volgens ingewijden had HTS de aanval op Aleppo gepland voor half oktober, maar het was juist Turkije dat het offensief tegenhield. Dat komt doordat Erdogan, die jarenlang aanstuurde op de val van Assad, de laatste tijd juist bezig was om de banden tussen Turkije en Syrië te normaliseren. Maar Assad wil dat alleen, als Turkije al zijn troepen uit de grensgebieden terugtrekt, iets wat Erdogan niet van plan is.

Waarschijnlijk zal Assad die geharnaste opstelling nu betreuren: de oorlog rond Aleppo zet opnieuw spanning op de Turks-Syrische betrekkingen en daarmee ook op de positie van Assad zelf. Zijn land ligt in puin, en hij heeft zichzelf slechts ternauwernood weten te handhaven sinds het uitbreken van de oorlog in 2011.

Dat was hem echter nooit gelukt zonder de hulp van Iran en Rusland. Die hebben hun handen nu vol aan andere dingen, gezien de oorlogen in Israël en Oekraïne. Het speelveld ligt dus opnieuw open en de uitkomst is ongewis – maar de beste kaarten liggen bij Turkije.