In 2012 ontvingen 59 Turkse artsen een certificaat dat hen toestond in het buitenland te werken. „Vorig jaar waren dat er 3025”, geeft Bülent Mumay aan in antwoord op een mail. De Turkse journalist plaatst hierbij de kanttekening dat „iedereen die een certificaat krijgt niet vertrekt. Het is wel zo dat ze direct vertrekken als ze werk vinden. In Duitsland werken ongeveer 3000 medici die hun medische opleiding in Turkije ontvingen.”

De Turkse artsen verlaten hun land om verschillende redenen, schrijft Mumay. „De lonen zijn laag, de economie verkeert in een uitzichtloze situatie en er is sprake van toenemend geweld tegen gezondheidswerkers.”

Armoede

Het salaris dat een arts ontvangt is amper toereikend om zijn of haar gezin te onderhouden. De salarissen voor medici liggen in de meeste gevallen onder de zogenaamde armoedegrens. Dat is de hoeveelheid geld die nodig is om voor een ouderpaar met twee kinderen te voorzien in de kosten voor voedsel, onderdak en energie. Door de inflatie is het een kwestie van tijd voordat het inkomen van een chirurg eveneens onder de armoedegrens valt.

Doordat artsen vertrekken, neemt de werkdruk onder de achterblijvers toe, want minder dokters moeten hetzelfde aantal patiënten behandelen. Dat heeft als gevolg dat de wachttijden bij de huisartsen en in de ziekenhuizen toenemen. En dat leidt weer tot woedeaanvallen onder de patiënten. Steeds vaker zijn medici slachtoffer van geweld. „Ik wilde ergens werken waar ik word gerespecteerd”, zegt een Turkse medicus, die in een Duitse kliniek aan de slag is gegaan. Minister van Gezondheid Fahrettin Koca heeft overigens de inzet van meer veiligheidsagenten in de zorg aangekondigd.

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is op de hoogte van de verslechterde arbeidsomstandigheden onder de artsen. Lange tijd had hij daar geen boodschap aan. „Als ze willen gaan, dan moeten ze maar gaan. Dan zetten wij hun werk met nieuwe opgeleide artsen voort”, zei Erdogan in een toespraak twee jaar geleden. Mumay merkte indertijd op in zijn ”Brief uit Istanbul”, een vaste rubriek in de Duitse krant Frankfurter Allgemeine, dat Erdogan als het om zijn eigen persoon gaat „het belang van ervaren medici weet te waarderen. Hij laat zich alleen door professoren opereren.”

Neuscorrectie

Inmiddels krabt de president zich door de groeiende onvrede achter de oren en heeft hij gepensioneerde artsen in de leeftijd van 65 tot 72 jaar gevraagd hun vakwerk weer op te pakken om de medische nood in het land te lenigen. Die oproep haalde bijna niets uit.

Erdogan heeft bovendien een reclamefilmpje laten maken die is gericht aan naar het buitenland vertrokken artsen. „Ik nodig u uit terug te keren”, zegt de Turkse president in de reclamespot.

De eenmaal vertrokken artsen voelen daar weinig voor vanwege de toenemende autocratie in hun vroegere vaderland. Na de poging tot  een staatgreep in 2016 werden duizenden artsen en andere wetenschappers ontslagen of gearresteerd. Dat leidt tot een enorme braindrain, met verstrekkende gevolgen voor het land. Mumay meldt dat „de hoogst opgeleiden naar een bestaan over de grens kijken”.

West-Europeanen die naar Turkije gaan voor een gebitsbehandeling of plastische chirurgie, bijvoorbeeld voor een neuscorrectie, hoeven zich geen zorgen te maken. Mumay: „Zij die in Turkije een goed belegde boterham verdienen door medisch toerisme zijn niet vertrokken.”