Wekenlang was er in de peilingen sprake van een nek-aan-nekrace tussen beide kandidaten. En sommigen verwachtten dat de uitslag dagen op zich zou laten wachten doordat de verschillen zo miniem zouden zijn dat hertelling op hertelling nodig zou zijn. De werkelijkheid was dat de Amerikanen aan de westkust al voordat ze op een normale tijd wilden gaan slapen wisten dat Trump de volgende president was. Hij had een klinkende overwinning behaald.

Zoals altijd heeft succes vele vaders. Zo ook hier. De ene analist zegt dat Trump gewonnen heeft dankzij de steun van de evangelicals. En daar zit iets in. Het was ook te verwachten dat veel christenen hem steunden omdat ze de progressieve ideeën van de Democraten gevaarlijk en bedreigend vinden.

Een andere duider constateert dat Trump onverwachte steun kreeg van grote groepen latino’s. En dat klopt ook. Weliswaar kan The Donald tekeergaan tegen immigranten uit Latijns-Amerika, maar veel gesettelde latino’s denken dat hij het niet over hen heeft. Zij delen zelfs zijn zorg. Vooral is van belang dat zij ervan overtuigd zijn dat Trump daadkracht zal tonen. Iets wat ze bij Harris missen.

Een derde commentator wijst erop dat ook Afro-Amerikanen hun stem aan Trump hebben gegeven. Ook dat is juist. Een aanzienlijke groep zwarte mannen vindt het ondenkbaar een vrouw de teugels van het landsbestuur in handen te geven. Zelfs een oproep van voormalig president Barack Obama om Harris te steunen had blijkbaar nauwelijks effect.

Verrassend is dat zelfs moslims in de VS op Trump hebben gestemd. Terwijl die zijn sympathie voor Israël nooit onder stoelen of banken heeft gestoken. Hun argument? Trump zal sneller in staat zijn om een einde te maken aan de Gaza-oorlog dan Harris.

Patat

Toch zijn al deze overwegingen slechts een deel van het verhaal. Een van de belangrijkste oorzaken is dat Trump veel dichter bij de werkende klasse kwam dan Harris. Zij werd gezien als een vertegenwoordiger van de elite, de bovenlaag die met een zeker dedain vanuit Washington de Amerikaanse samenleving bestuurt en geen oog heeft voor noden van Joe Sixpack.

Dat werd nog versterkt door de verschillende manieren waarop Trump en Harris campagne voerden. Trump nam de moeite om arbeiders (nog altijd de grootste groep in Amerikaanse samenleving) te bezoeken. Hij kwam in boerenschuren, bezocht kleine bedrijven, ging zelfs patat bakken bij de McDonald’s. Hij gaf de arbeider het gevoel dat hij hun man is, die hen begrijpt. Hij vertolkte hun gevoel van argwaan jegens de overheid en hij beloofde betere, of inmiddels zelfs gouden tijden.

Harris deed dat veel minder en versterkte daardoor het gevoel dat haar voorgangster Hillary Clinton in 2016 opriep, toen die de arbeiders neerzette als een sneu, hopeloos groepje mensen. Ondanks haar ontwapenend optreden in de eerste weken na haar nominatie bleef Harris voor veel Amerikanen vooral een vertegenwoordigster van de bestuurlijk elite. Dat is een voorname oorzaak van haar nederlaag.

Dat werd  bevestigd door het feit dat ze vicepresident was van Joe Biden. Dat maakte het voor haar ook moeilijk om echt afstand van het beleid van de huidige president te nemen. Terwijl veel Amerikanen daar schoon genoeg van hebben. Belangrijkste reden is dat ze –ondanks een goed draaiende economie– bij de benzinepomp en in de supermarkt met hoge inflatie worden geconfronteerd.

Onderspit

Wat ook niet in het voordeel van Harris werkte, was dat ze pas in de zomer kandidaat is gesteld. Dat valt Biden aan te rekenen. Hij is veel te lang blijven zitten, terwijl voor vriend en vijand duidelijk was dat zijn leeftijd hem danig parten ging spelen. Door die late nominatie was er onvoldoende tijd voor de Amerikanen om Harris ook echt te leren kennen.

Maar het is niet fair om de nederlaag alleen aan Biden te wijten. Harris had zelf ook meer en beter campagne kunnen voeren. Ja, zij heeft veel gereisd. Dat is onmiskenbaar. En aan enthousiast publiek bij de rally’s ontbrak het niet. Maar Harris was lange tijd onvoldoende aanwezig in de media. Ze gaf maar beperkt interviews en haar optredens waren weliswaar vriendelijk en beheerst van toon, maar gaven onvoldoende inzicht in haar plannen. Daardoor bleven Amerikanen zich afvragen: Wat wil deze dame en kunnen we haar ons land toevertrouwen? Dat is haar opgebroken. Terwijl ze wel degelijk in staat was om beslist op te treden. Dat heeft het debat met Trump wel bewezen. Daar moest The Donald het tegen haar afleggen.

Dat vage profiel van Harris is een belangrijke oorzaak van het feit dat zij, als goedlachse, vriendelijke en jongere vrouw, uiteindelijk het onderspit moest delven in de strijd tegen Trump, die zich vaak onbeschoft gedroeg en bizarre uitspraken deed. Maar veel Amerikanen nemen dat voor lief. Zij zeggen: „Dat hoort erbij. Het is vooral theater.” En die harde woorden? „Die moet je niet zo serieus nemen.”

„Bizarre uitspraken horen bij campagne; het is vooral theater” - bevolking VS