Al tien jaar lang houden Somalische christenen in Nederland geheime samenkomsten. Het initiatief groeide uit tot een pioniersplek die verbonden is met de Joriskerk in Amersfoort. Een nieuwe christelijke stichting, Diaspora Ministries, wil het werk onder Somaliërs verder uitbouwen.
Lange banken met zachte kussens vullen voor een groot deel de ruime woonkamer van het echtpaar Simon (53) en Saskia (47) van Dijk, dat al vele jaren missionair en pastoraal werk onder Somaliërs doet. In deze ruimte heeft twee keer per maand een christelijke samenkomst voor deze doelgroep plaats. In het geheim, want problemen liggen op de loer voor Somaliërs die christen zijn geworden.
Ter illustratie pakt Van Dijk –de gefingeerde naam van een predikant in de Protestantse Kerk in Nederland– zijn telefoon erbij. Hij leest een appje voor dat hij recent kreeg van een jonge Somalische ex-moslima die christen is geworden. Toen ze dit aan haar vader, die elders in Europa woont, liet weten, reageerde hij „heel heftig”. „Ze voelde zich onder druk gezet om terug te keren naar de islam. Haar vader werd heel kwaad toen ze aangaf dit niet te zullen doen. Hij bedreigde haar en zei naar Nederland te zullen komen. Hierna heeft ze de politie ingelicht over de bedreigingen.”
Taalles in azc
Het is niet voor het eerst dat Van Dijk zulke verhalen hoort. In 2008 begon hij als missionair werker bij Stichting Gave, speciaal gericht op vluchtelingen uit Somalië, een islamitisch land in de Hoorn van Afrika en nummer 2 op de Ranglijst Christenvervolging van Open Doors. Zijn eerste contacten deed hij op in een asielzoekerscentrum, waar hij taalles gaf. Na verloop van tijd ontstonden er Bijbelstudies en christelijke samenkomsten.
Vanaf januari 2025 zetten Van Dijk en zijn vrouw hun werk voort in dienst van de nieuwe stichting Diaspora Ministries . Marco Vos (54), beleidsmedewerker bij Stichting Gave, treedt op die datum in dienst als parttime directeur van deze organisatie, die een nieuwe fase inluidt in het werk onder Somaliërs.
Vooral de laatste twee jaar merkt Van Dijk dat een toenemend aantal Somaliërs zoekend is en open staat voor het Evangelie. „Die openheid zie ik vooral bij jongvolwassenen die als kind hierheen gekomen zijn met hun ouders. Ze zijn in het Westen opgegroeid, hebben hier scholing gehad en staan vrijer in het leven dan de oudere generatie.”
Toen Van Dijk in de beginjaren sprak over Somalische christenen reageerden mensen uit dat land steevast ontkennend: „Die bestaan niet.” „Als ik zei dat ik er wel een kende, was hun reactie: „Dat zal wel een Ethiopiër zijn.” Langzamerhand is bij hen toch het besef doorgedrongen dat er inderdaad Somalische christenen zijn. Dat betekent een enorme verandering in de mindset van zo’n volk, dat sterk gestempeld is door de islam.”
„Ik durf de stelling aan dat er dagelijks ergens in de wereld minimaal één Somaliër tot geloof in de Heere Jezus komt” - Simon van Dijk, missionair werker
Gevangenis
In de loop der jaren kreeg Van Dijk, die vrijwel jaarlijks een bezoek aan de Hoorn van Afrika brengt, veel internationale contacten. Ook uit andere landen binnen en buiten Europa hoort hij hoopgevende verhalen. „Ik durf de stelling aan dat er dagelijks ergens in de wereld minimaal één Somaliër tot geloof in de Heere Jezus komt.”
Soms heeft dit ingrijpende gevolgen. „Er zijn Somaliërs die hun land ontvluchten vanwege levensgevaar als bekend is geworden dat ze christen zijn. Sommigen worden opgevangen in ”safe houses” in omringende landen. Daar krijgen ze geestelijke voeding en worden ze geholpen bij het vinden van werk.”
Tijdens de „bemoedigings- en gebedsreizen” hoort Van Dijk bijzondere verhalen. „In Hargeysa, de hoofdstad van Somaliland, zaten enkele jaren geleden acht christenen in de gevangenis. Uiteindelijk kwamen er dertien uit. Vijf waren in de gevangenis tot geloof gekomen.”
„God werkt onder dit volk”, ervaart ook Vos. „Het afgelopen jaar hebben we vier Somalische christenen ‘ontdekt’ in Nederlandse azc’s. Dat kwam in het verleden bijna niet voor.”
Hoe zijn deze Somaliërs in aanraking gekomen met het Evangelie?
Vos: „Sommigen zijn in Somalië tot geloof gekomen, na onlinecontacten met enkele Somalische christenen die, buiten hun eigen land, actief zijn op Facebook, YouTube en TikTok. Een ander heeft een tijd rondgezworven in Europa en onderweg ergens het Evangelie opgepikt.
Bijzonder vind ik ook het verhaal van een jongeman die vertelde dat hij als kind in Somalië een stem hoorde die hem aan het nadenken zette over God. In een azc in Nederland zag hij een Somalisch Lukasevangelie in een kast staan. Toen hij daarin ging lezen, vond hij antwoord op zijn vragen over God.”
„Een asielzoeker vond in een azc een Somalisch Lukasevangelie, ging erin lezen en vond antwoord op zijn vragen over God” - Marco Vos, Stichting Gave
Welke ontwikkeling maakte de Somalische schuilkerk in Nederland de afgelopen jaren door?
Van Dijk: „Vanaf het begin komen we twee keer per maand op zaterdag samen. Die regelmaat is heel belangrijk. Het aantal bezoekers schommelde lange tijd sterk. Soms was de groep zo klein dat ik me afvroeg of die wel levensvatbaar was. Maar de laatste jaren is het aantal toch gegroeid tot maximaal veertig personen. Geregeld rijden mensen meer dan twee uur om de ”fellowship” bij te wonen. Dat hebben ze ervoor over. Deze samenkomsten zijn uniek in Europa. In Scandinavische landen wonen ook enkele Somalische christenen, maar de afstanden zijn daar te groot om geregeld samen te komen voor een dienst.”
Zijn er ook Somalische christenen die aansluiting vinden bij Nederlandse kerken?
Van Dijk: „De zegen van wat God doet, willen we niet wegnemen uit de Nederlandse kerken. We stimuleren de mensen om op zondag naar een kerk in hun eigen omgeving te gaan. Sommigen doen dat. Het gaat meestal om ICF-gemeenten, internationale kerken. Een enkeling bezoekt een Nederlandse gemeente. Er zijn ook nogal wat Somaliërs die geen kerk in hun woonplaats durven te bezoeken, uit angst dat landgenoten het zullen zien.”
Wat betekent het dat de Somalische samenkomsten nu een pioniersplek zijn?
Van Dijk: „Toen de gestage groei van het aantal bezoekers doorzette, kwamen Somaliërs zelf met de vraag: zijn we nu een kerk? Als je groter wordt, moet je ook nadenken over het ambt en het avondmaal. Daardoor zijn we toegegroeid naar het idee van een pioniersplek binnen de Protestantse Kerk in Nederland, zodat we kerkelijk zijn ingebed. De hervormde wijkgemeente Sint-Joriskerk in Amersfoort is onze zustergemeente geworden.
Ook vroegen we ons af of Somaliërs zelf meer leiding kunnen gaan geven aan de samenkomsten. We doen graag een stap terug ten gunste van hen, om te voorkomen dat ze blijven steunen op Nederlanders. In het pioniersteam zit een Somalische broeder, die geregeld een samenkomst leidt.”
Marco Vos (r. ) in gesprek met Simon van Dijk. beeld Erik Kottier
Somalische Bijbel. beeld Erik KottierVos: „Ons uitgangspunt is dat Somaliërs zelf moeten ontdekken wat het betekent om christen te zijn in hun cultuur, die diep in hen zit. Het is belangrijk dat ze in hun eigen taal kunnen bidden en zingen. We leggen ook de nadruk op discipelschap, waardoor mensen een diepere kennis van God en Christus krijgen.”
Van Dijk: „De samenkomsten zijn tweetalig: Somalisch en Nederlands. We gebruiken onder meer liederen die de eerste en tweede generatie christenen in de Hoorn van Afrika hebben ontwikkeld. Een aantal daarvan hebben we in het Nederlands of Engels vertaald. Die kunnen ook in internationale diensten worden gebruikt. Zo ervaren Somaliërs dat zij iets toevoegen aan de wereldkerk.
Ik vind het heel bijzonder dat mensen soms ter plekke een lied bedenken. Dan gaat er iemand achter een trom zitten die spontaan een lied maakt en dat al zingend steeds aanvult.”
Welk doel hebben jullie met de nieuwe stichting Diaspora Ministries?
Vos: „In het begin werkten Simon en Saskia vooral onder vluchtelingen. Dat sloot nauw aan bij de missie van Stichting Gave. Gaandeweg is het werk veel breder geworden en het beperkt zich ook niet meer tot Nederland.
De nieuwe stichting heeft drie poten. Allereerst willen we Somalische christenen in Nederland een geestelijk thuis bieden. Daarnaast ondersteunen we Somalische christenen elders in Europa en organiseren we jaarlijks een Europese conferentie. We hebben daarbij ook de focus op Somalische christenen die online contact hebben met landgenoten in de Hoorn van Afrika.
De derde poot is wereldwijd. Naast een bestaande kalender willen we ander christelijk materiaal ontwikkelen in de Somalische taal, dat we uiteindelijk via een webshop gaan aanbieden. Ook is een Somalische broeder betrokken bij Bijbelvertaalwerk. Dat ondersteunen we graag.”
Van Dijk: „Het beperkte aantal bestaande Somalische Bijbelvertalingen is veel te moeilijk en er staan ook fouten in. Als je niet uitkijkt, gaat het in samenkomsten vooral over de vraag: wat betekent dit woord en klopt het wel, in plaats van over de inhoud. Een goede en toegankelijke bronvertaling is belangrijk.”
„Wat er de laatste jaren onder Somaliërs gebeurt, is echt bijzonder”, zegt Van Dijk. „God is onder hen aan het werk. Ik geloof dat dit kan uitgroeien tot een beweging zoals je die ook in Iran ziet, waar velen christen worden. Als stichting willen we erop voorbereid zijn om te kunnen inspelen op komende ontwikkelingen, als God die geeft.”
„Een Somaliër die christen was geworden, kreeg familie op bezoek die dagenlang druk op hem uitoefende om mee te doen met het islamitische gebed” - Marco Vos, Stichting Gave
Komt er een moment dat Somaliërs in Nederland niet meer in het geheim samenkomen, maar openlijk gemeente zullen zijn?
Vos: „Door de Somalische structuur, met een sterke druk van families en clans, ligt dat nog heel moeilijk. Een Somalische jongen die christen was geworden, was daar heel open over. Toen hij vanuit een azc een huis kreeg, stonden er kort daarna belangrijke familieleden bij hem op de stoep, die zeiden dat hij verkeerd bezig was en de familie te schande maakte. Ze oefenden dagenlang druk op hem uit om mee te doen met de salaat, het islamitische gebed.
Op een gegeven moment appte hij me dat hij niet meer naar de samenkomsten zou komen. Dat was een heel spannend moment. Gelukkig is hij later wel weer gekomen, maar hij is niet los van zijn familie en moet daar op een bepaalde manier mee omgaan. Dit soort structuren, waarbij het als verraad aan de groep wordt gezien als je christen wordt, maakt het voor Somaliërs moeilijk om openlijk kerk te zijn. Tegen wie zeg je wel dat je christen bent en tegen wie niet? En als je het zegt, hoe doe je dat dan? Daarvoor hebben ze veel wijsheid nodig.”
Van Dijk: „Toch kan ik me voorstellen dat als er echt een grote doorbraak komt en het aantal Somalische christenen blijft toenemen, het op een dag mogelijk wordt om openlijk kerk te zijn. Waarom zou bij Somaliërs niet mogelijk zijn wat ook bij Iraniërs is gebeurd? Het zou prachtig zijn als er in de toekomst op de gevel van dit huis –of waar dan ook– komt te staan: Somalische kerk in Nederland. Dat is wel een soort droom van me.”
De echte namen van Simon en Saskia van Dijk zijn bij de redactie bekend.
