Overal in Israël, en hier en daar ook in Nederland, staan deze week weer loofhutten. De oorlog in het Midden-Oosten legt op de vreugde van Soekot druk en spanning. Maar we laten ons niet op de kop zitten, is de boodschap van zowel rabbijn Evers als opperrabbijn Jacobs.
Is het Loofhuttenfeest, Soekot genaamd, dit jaar anders dan voorgaande jaren? Ja en nee, zegt de Joods-Nederlandse rabbijn Raphael Evers, die drie jaar geleden naar Israël emigreerde . „Niet in de zin dat er, door de oorlogssituatie, nu minder loofhutten worden gebouwd. In mijn omgeving zie ik ze overal: in tuinen, op terrassen, op balkons. Maar de context waarin het feest plaatsvindt, is na 7 oktober vorig jaar natuurlijk wel veranderd. Overal zie je soldaten lopen, de oorlogsdreiging is voelbaar. Dat zet een domper op Soekot, dat naar zijn aard een feest van vreugde behoort te zijn.”
Tegelijk geldt dat de Joden zich door de dreiging van Hamas, Hezbollah en Iran niet op de kop laten zitten, laat Evers, woonachtig in Jeruzalem, weten. „Wij gaan niet bij de pakken neerzitten, laten er onze feestvreugde toch niet door verstoren en houden onze kracht en onze moraal hoog. Het is een Bijbelse plicht om dit feest, dat woensdagavond start en een week duurt, te vieren. En dus doen we dat. De gammele loofhutten herinneren ons aan onze kwetsbaarheid en afhankelijkheid. „Een dak van riet, veel meer is het niet”, zongen Joodse kinderen vroeger in Nederland. En zo is het ook: het Opperwezen is de bron van onze kracht.”
„De gammele loofhutten wijzen op onze kwetsbaarheid” - Raphael Evers, rabbijn in Israël
Of er in Nederland veel loofhutten gebouwd worden, betwijfelt opperrabbijn Jacobs. „Onder de misschien 40.000 Joden in Nederland is slechts een klein deel strikt traditioneel. Ik denk dat je dus eerder in honderden dan in duizenden moet denken, als het gaat om mensen die Soekot in al zijn aspecten vieren. Wat niet wegneemt, dat ik vermoed dat er dit jaar niet minder loofhutten gebouwd zijn dan vorig jaar.”
Vertrouwen
Zelf bouwt hij, zoals ieder jaar, ook nu weer een loofhut. Daarnaast heeft hij als opperrabbijn het toezicht op een hotel, waarin veel Joden verblijven en waarin uiteraard ook een soeka staat. ,Na 7 oktober vorig jaar is het antisemitisme alleen maar sterker en zichtbaarder geworden”, stelt Jacobs vast. „En daarom begrijp ik het wel als er Joden zouden zijn die zeggen: dit jaar maar een keer geen loofhut in mijn tuin. Naar mijn persoonlijke mening is zo’n defensieve, voorzichtige houding echter niet terecht. Je moet wel alert zijn, maar je kunt in Nederland nog steeds vertrouwen hebben in de overheid, die haar beveiligingstaken echt niet verwaarloost.”
Ook Jacobs’ boodschap luidt: „Wij moeten onze identiteit niet verbergen en bijvoorbeeld geen petje opzetten over ons keppeltje. Wij moeten de Eeuwige gehoorzamen en niet wijken voor druk.”
Een bijzonder project dat vorig jaar in Amsterdam voor het eerst plaatsvond, is het bouwen van een of enkele soeka’s op straat. De activiteit is onderdeel van het project De Joodse Stad, een samenwerking van de Universiteit Amsterdam (UvA), de gemeente Amsterdam en het Joods Cultureel Centrum. Vorig jaar stonden er drie ”loofhutkunstintallaties” op het Waterlooplein, dit jaar is er een opgebouwd in de Hoftuin. „Doel is onder meer om te laten zien dat het Joodse leven echt bij de stad hoort”, zegt Bart Wallet, hoogleraar Joodse studies aan de UvA, „en om te herinneren aan de vooroorlogse tijd, toen in bepaalde delen van Amsterdam in september of oktober overal soeka’s stonden.”
Open karakter
De huidige anti-Joodse sfeer in de samenleving bracht de organisatoren er niet toe om het project nu te cancelen, vertelt organisator Julia van der Krieke (UvA). „Natuurlijk letten we goed op de veiligheid. Maar we hebben niet echt overwogen het evenement niet door te laten gaan. We willen vasthouden aan het vreugdevolle en open karakter van dit feest.”
„Juist nu moeten we Soekot openlijk vieren” - prof. dr. Bart Wallet, UvA
„Juist nu moeten we Soekot openlijk vieren”, vult Wallet aan, „en ons niet laten afschrikken door anti-Israëlgeluiden of ons door onze eigen angst laten weerhouden.” Als mensen de komende dagen de loofhut in de Hoftuin zien staan, mogen ze kritische vragen stellen, zegt Van der Krieke. „Daar is niets mis mee. Maandag gaan bij de soeka twee Amsterdamse raadsleden met voorbijgangers en met elkaar in gesprek over hun inzet voor een betere samenleving. Het zijn Itay Garmy van Volt en Sheher Khan van DENK. Wij gaan de dialoog dus niet uit de weg, integendeel.”
