„Veel protestantse gemeenten worstelen met de toekomst van hun kerkgebouw onder invloed van teruglopende financiële middelen, verduurzaming en/of bestuurskracht. Met ” Speelruimte gezocht . Protestantse visie op kerkgebouwen” is door de synode hiervoor een denkkader vastgesteld. Het gaat daarbij om een theologische, een praktische en een maatschappelijke invalshoek.

Wat de theologische invalshoek betreft kan verwezen worden naar een inspirerende bijeenkomst,  ”Heilige Ruimte” , afgelopen voorjaar in Delft. De rol van het kerkgebouw als religieus en cultureel erfgoed schuurt tegen de theologische invalshoek aan. Hier ligt mijns inziens een taak voor de overheid. Daarom is het zaak om lokaal en landelijk de thematiek van ons religieus erfgoed op de agenda te brengen (kerkenvisies) en te houden.

Als kerkrentmeester gaat het mij vooral om de maatschappelijke en praktische invalshoek. Zo was ik tijdens de laatste VKB-partnerbijeenkomst in de prachtige Maartenskerk in Doorn onder de indruk van de professionele manier waarop die kerk een maatschappelijke invulling heeft gekregen. Naast een huis voor de kerkelijke gemeente, worden de kerk en het ernaast gelegen zalencentrum De Koningshof op grote schaal verhuurd aan tal van maatschappelijke organisaties, waardoor de financiële positie van de kerkelijke gemeente aanzienlijk is verbeterd.

In de ruim negen jaar dat ik kerkrentmeester [in Zoetermeer] ben, heb ik, uiteraard in samenspraak met het college en de kerkenraad, vier kerkgebouwen moeten verkopen. Mijn ervaring is dat de speelruimte die je daarbij hebt, bepaald wordt door de concrete omstandigheden.

Het eerste overtollig geworden kerkgebouw verkochten we aan een Chinese migrantengemeente, waardoor de functie van het gebouw behouden bleef.

Bij het tweede kerkgebouw was dat helaas niet mogelijk. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er naoorlogs nogal wat gebouwen zijn neergezet waarbij je nu vraagtekens kunt zetten omtrent de waarde als religieus en cultureel erfgoed. Deze kerk is uiteindelijk verkocht aan een projectontwikkelaar, die er huizen gaat bouwen.

De derde kerk is een klassieke gereformeerde zadeldakkerk, die we gelukkig konden verkopen aan de gereformeerde gemeente Zoetermeer.

De bedoeling is om de laatste kerk, een verbouwde gymzaal, aan de gemeente Zoetermeer te verkopen, die er vervolgens een gebouw in realiseert met een maatschappelijke functie voor de wijk.

Kortom, iedere casus is verschillend, waarbij het steeds om maatwerk gaat. Met de opbrengst van de laatste twee kerkgebouwen gaan we de vier resterende kerkgebouwen in Zoetermeer verduurzamen. De afzonderlijke wijkgemeenten zijn financieel niet in staat om dit te doen. Een extern bureau hebben we hierover adviezen laten uitbrengen, wat weer de basis is voor een subsidieaanvraag in het kader van de Regeling Duurzaam Maatschappelijk Vastgoed (DUMAVA).

En daarmee is de cirkel rond. De verkoop van kerkgebouwen, hoe pijnlijk ook, leidt tot een stap voorwaarts met betrekking tot de duurzaamheid die ons als kerkrentmeesters ook aan het hart gaat.”

Rik Buddenberg, voorzitter van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) in de Protestantse Kerk in Nederland, in Kerkbeheer, het blad van deze vereniging.