De winkelstraat is zo anders dan vroeger. Dan doel ik niet alleen op de kaalslag die er plaatsvindt, maar ook op de tijden waarop er gewinkeld wordt. In mijn jeugd waren de winkels in ons dorp op woensdagmiddag gesloten. In andere dorpen ging dat wellicht anders.  Maar wat de zondag betreft gold overal hetzelfde, voor zowel stad als dorp: winkels waren dicht en de winkelstraat was leeg. Had je nog wat nodig, dan moest je dat op zaterdagmiddag regelen. Tegenwoordig is het haast speuren naar een supermarkt die de hele zondag gesloten is.

Een geopende supermarkt op zondag betekent dat er ook gewerkt moet worden. Zowel in de winkel (ook de bijbaners) als buiten de winkel (de bevoorrading). Helaas kijkt bijna niemand in ons land daarvan op. De zondag heeft in veertig jaar tijd voor het overgrote deel van onze bevolking razendsnel zijn bijzondere status verloren. Wat een verademing als je dan in een land als Oostenrijk komt: gewoon alles dicht. Ik zou zeggen: zoals het hoort.

Terug naar Lisa. Moet ze komen werken op zondag? Gelukkig niet. Uitgangspunt is onze Arbeidstijdenwet waarin klip-en-klaar staat dat niemand kan worden verplicht om op zondag te werken, tenzij de aard van de arbeid dat met zich meebrengt. Dan moet je denken aan werk dat als vanzelfsprekend op zondag doorgang moet vinden: het werk in een verzorgingstehuis, het werken bij de politie en de brandweer. Om het in kerkelijke taal te vatten: werken van noodzakelijkheid en barmhartigheid.

Lisa’s cao bouwt voort op de Arbeidstijdenwet en herhaalt dat niemand verplicht kan worden om op zondag te werken. Voor Lisa aan de ene kant een opluchting, want ze zou het om principiële redenen echt geweigerd hebben. Wat zou dan het gevolg zijn geweest? Maar aan de andere kant: ze moest het wel nog netjes afregelen met haar baas, want zomaar wegblijven is werkweigering.

Hier ligt wel een les. Gelukkig kan niemand verplicht worden tot zondagsarbeid, maar in veel sectoren is het zo normaal geworden dat je er altijd goed aan doet om zo snel mogelijk melding te maken van je principiële bezwaren tegen zondagsarbeid. Dat is ook wel zo netjes naar de werkgever toe. Doe je dat niet, dan kun je ondanks de Arbeidstijdenwet nog weleens goed in de problemen komen.

Ik herinner mij een situatie van een man die in een heel laat stadium aangaf niet op zondag te willen werken, terwijl de hele boel zo te zeggen al in de steigers stond. Dat gaf zo veel frictie dat het hem uiteindelijk wel zijn baan kostte. Kortom: wees zo snel mogelijk open en eerlijk over werken op zondag.

De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU.