Hoewel het nog geen Prinsjesdag is, en de Algemene Politieke Beschouwingen nog moeten beginnen, is de storm van kritiek op het kabinet al losgebarsten. Premier Schoof presenteerde vrijdag het regeerprogramma. Minister Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur) bracht gelijktijdig de mestaanpak naar buiten. Het voornemen om een asielcrisis uit te roepen, maakt veel los. Net als maatregelen die een krimp van de veestapel met zich meebrengen.

De oppositiepartijen kwamen al snel met een reactie op de plannen. „Het programma wordt alleen concreet op migratie, alsof dat de oorzaak is van al onze problemen”, schamperde GL-PvdA-Kamerlid Timmermans op het sociale medium X. Volgens de leider van de grootste oppositiepartij wordt Nederland „oneerlijker” door het beleid van het kabinet-Schoof.

„Ik maak me zorgen over de pijnlijke keuzes die gemaakt worden in de agrarische sector” - Chris Stoffer, SGP-Kamerlid

Dit kabinet heeft geen visie op de toekomst van Nederland, oordeelde D66-Kamerlid Jetten. Het steekt hem vooral dat er wordt bezuinigd op onderwijs en klimaat.

Israël

De christelijke partijen noemen een aantal punten uit het regeerprogramma waar ze positief over zijn, zoals de woningbouwplannen. Het CDA waardeert eveneens de investeringen in Defensie; de SGP de inzet op veiligheid en migratie. De ChristenUnie verwelkomt de aanpak van antisemitisme en problematische schulden.

Tegelijkertijd maakt SGP-Kamerlid Stoffer zich zorgen over de steun van het kabinet voor boeren en Israël. „Ik maak me zorgen over de pijnlijke keuzes die gemaakt worden in de agrarische sector. Daarnaast vind ik de afgezwakte Israëlparagraaf bepaald geen verbetering”, schrijft hij in reactie op het regeerprogramma. Bikker keert zich tegen de asielplannen. „Migratiebeleid moet binnen de rechtsstaat passen.”

Ook in de maatschappij borrelt ongenoegen. Boeren zijn teleurgesteld in de mestaanpak. Het ontbreekt volgens LTO-voorzitter Ger Koopmans aan perspectief voor de korte termijn. „Dat kun je agrariërs niet aandoen.”

Verder wordt er in meerdere sectoren gestaakt voor een betere vroegpensioenregeling. Klimaatactivisten blokkeerden zaterdag opnieuw de A12. En burgemeesters en bestuurders volgen bezorgd de ontwikkelingen op het gebied van asielbeleid.

Begroting

Tegen deze achtergrond presenteert het kabinet naar verwachting een begroting waardoor het leven van een doorsnee Nederlander wat betaalbaarder wordt. Het vertrekpunt voor de begrotingsgesprekken was positiever dan eerder gedacht. De lonen vertonen nog steeds een stijgende lijn. Ook beloofden PVV, VVD, NSC en BBB maatregelen te zullen nemen om de koopkracht te verbeteren.

De Miljoenennota is inmiddels grotendeels uitgelekt. Een doorsnee Nederlander gaat er volgend jaar 0,7 procent op vooruit. Mensen met een inkomen om en nabij het minimumloon gaan er 0,5 procent op vooruit. De grootste koopkrachtplus is voor de lagere middeninkomens: plus 1,1 procent.

Verder zijn uitkeringsgerechtigden (plus 0,9 procent) net iets beter af dan werkenden (plus 0,7 procent). Gezinnen met kinderen (plus 0,6 procent) gaan er minder op vooruit dan gezinnen zonder kinderen (plus 0,8 procent).

Het valt op dat de gelekte koopkrachtcijfers lager uitvallen dan het Centraal Planbureau (CPB) in augustus raamde. Voor alle inkomensgroepen lag er volgens het planbureau een hogere koopkrachtplus in het verschiet. Vooral de mensen met een inkomen rond het minimumloon zijn er ten opzichte van de vorige raming fors op achteruitgegaan: van plus 1,4 procent naar plus 0,5 procent.

Het Financieele Dagblad wist vorige week te melden dat de koopkrachtcijfers de oorzaak zijn van het moeizaam verlopen begrotingsoverleg twee weken geleden. De fractievoorzitters van de coalitiepartijen, Wilders (PVV), Yeşilgöz (VVD), Omtzigt (NSC) en Van der Plas (BBB), onderhandelden tot vroeg in de ochtend over de begroting.

De spanning zou hoog zijn opgelopen over de koopkrachtplus voor de groep uitkeringsgerechtigden en de laagste inkomens. Yeşilgöz wilde dat juist werkenden er in de portemonnee het meest op vooruit zouden gaan. Omtzigt nam het op voor de laagste inkomens. De gelekte koopkrachtcijfers laten zien dat het inkomensvoordeel voor de laagste inkomens is geslonken.

Over de koopkrachtcijfers is deze week het laatste woord nog niet gezegd. Nadat minister Heinen (Financiën) dinsdag de eerste Miljoenennota van het kabinet-Schoof heeft gepresenteerd, is het woord aan de Tweede Kamer. Woensdag en donderdag volgen de Algemene Politieke Beschouwingen.