Je loopt rond, zoekt een plekje en geniet van het schoons. Je oog wordt als vanzelf getrokken naar het orgel dat de kerk rijk is. Wat een prachtig instrument: groot en kleurrijk, versierd met houtsnijwerk en beschilderde luiken. Een plaatje! Het hangt daar echter stil. Een organist is in geen velden of wegen te bekennen. En zelf de toetsen beroeren is er niet bij: de toegang tot de speeltafel is hermetisch afgesloten. Jammer!

Het is me afgelopen maanden meermalen overkomen. In het Groningerland, waar we langs oude kerkjes fietsten, overal naar binnen konden, maar geen orgel hebben gehoord. In Gent, waar ik de Sint-Baafskathedraal bezocht, maar waar het grote Klaisorgel niet tot klinken kwam. In het Gelderse Vorchten, waar we tijdens onze fietstocht een open deur vonden bij het idyllische middeleeuwse kerkje, maar waar het Properorgel een geluidloos ornament bleef.

Het kan ook anders. Tijdens een kort bezoek aan Kopenhagen stapten we de lutherse Vor Frelsers Kirke binnen. Tot onze verrassing zat er iemand te spelen op het prachtig versierde vierklaviers orgel. ”Vor deinen Thron” van Bach. Niet hoogstaand – waarschijnlijk een student die zat te oefenen. Maar het instrument kwam tot klinken. Een vergelijkbare ervaring hadden we toen onze fietstocht door Wijhe voerde, waar door de openstaande deuren van de dorpskerk de orgelklanken naar buiten kwamen. De organist was deze zaterdag aan het oefenen voor de volgende dag.

De wens om een orgel op doordeweekse dagen te horen is al heel oud. Als orgelbouwer Van Hagerbeer in de jaren 30 van de 17e eeuw in de Haarlemse Bavokerk het bestaande orgel flink heeft uitgebreid –het gaat hier om de voorganger van het beroemde Müllerorgel– willen de mensen het vernieuwde instrument ook hóren. Een groep van 44 burgers en amateurmusici dient bij het stadsbestuur een verzoek in: of het orgel wat vaker mag klinken, met name in de wintermaanden, wanneer veel mensen beschutting zoeken in de kerk. Argumenten? Het orgel is een sieraad van de kerk én heeft veel geld gekost. Bovendien: orgelspel is tot vermaak van de burgers en kan de roem van de stad vergroten. En: mensen raken meer vertrouwd met muziek en kunnen dan ook de psalmen beter zingen. Kijk!

Dat kerken steeds vaker hun deuren openzetten voor bezoekers is prachtig. Als het gaat om de presentatie en toegankelijkheid van de orgels, is er echter nog veel te winnen. Laat die instrumenten toch klinken!

„Als mensen meer vertrouwd raken met muziek kunnen ze ook de psalmen beter zingen”