Met het dinsdag gelanceerde programma Beter Gezond leren artsen en verpleegkundigen hoe ze het gesprek over leefstijl met patiënten kunnen voeren. Cursisten volgen eerst een e-learningmodule, waarna ze in virtual reality een oefening doen met een simulatiepatiënt. Beide onderdelen duren ongeveer een uur.

Op 1 januari start het programma, dat is ontwikkeld door het Radboudumc in samenwerking met Maastricht UMC+ en Vereniging Arts en Leefstijl. In eerste instantie doen elf ziekenhuizen mee. De ambitie is om uiteindelijk minstens 30.000 zorgverleners in 42 ziekenhuizen te trainen. Dat is een uitdaging, erkent Rogier Verstralen, projectleider van Beter Gezond. „Maar goed voorbeeld doet goed volgen. Het hele ziekenhuisland is op zoek naar een effectieve manier waarop zorgverleners het gesprek over leefstijl in hun dagelijks werk kunnen verweven.”

„Het hele ziekenhuisland is op zoek naar een manier waarop artsen het gesprek over leefstijl in hun dagelijks werk kunnen verweven” - Rogier Verstralen, projectleider van Beter Gezond

De training, die wordt gesubsidieerd door de AFAS Foundation, is zo ontwikkeld dat het gesprek over leefstijl weinig tijd hoeft te kosten. Zo duurt een van de oefengesprekken slechts dertig seconden.

Zaadje geplant

Verstralen legt uit hoe zo’n consult zou kunnen verlopen. „Als zorgverlener vraag je bijvoorbeeld aan de patiënt: Wat is u bekend over de rol van leefstijl bij uw ziekte? Het is goed om te weten dat een gezonde leefstijl bijdraagt aan het succes van de behandeling. Ook is het goed voor uw algehele gezondheid en kwaliteit van leven. Wat zou u zelf op dit gebied kunnen doen? Als je de patiënt aan het denken zet, is het zaadje geplant.”

Van zorgverleners wordt niet verwacht dat ze patiënten daadwerkelijk begeleiden bij het veranderen van hun leefstijl, benadrukt de projectleider. „Daarvoor is de tijd te beperkt en worden ziekenhuizen niet gefinancierd.” Artsen kunnen een patiënt wel doorverwijzen naar een externe deskundige via het speciaal daarvoor opgezette onlineplatform Beter Verwijs. Dat kan een leefstijlcoach zijn, maar ook bijvoorbeeld een budgetcoach, buurtsportcoach of opbouwwerker – afgestemd op iemands behoefte. Het platform telt inmiddels een paar duizend zorgverleners.

Veel ziekenhuizen kennen al een leefstijlzorgloket. Die loketten hebben echter onvoldoende capaciteit om iedereen te helpen, stelt Verstralen. „Van de gemiddeld 100.000 patiënten die jaarlijks een ziekenhuis bezoeken, heeft naar schatting 60 procent baat bij leefstijlondersteuning”, rekent hij voor. „Dat zijn dus 60.000 patiënten. Leefstijlzorgloketten zien nu ongeveer 1000 patiënten per jaar. Het programma richt zich op die overige 59.000.”

Weerstand

Het programma past binnen een trend van toenemende aandacht voor het belang van een gezonde leefstijl, signaleert prof. dr. Pim Assendelft, hoogleraar preventie in de zorg aan het Radboudumc en betrokken bij het project. „Het onderwerp neemt de laatste vijf jaar een grote vlucht. De ontwikkelingen gaan hard, maar er moet ook nog veel gebeuren in de scholing van zorgprofessionals.”

Artsen hebben volgens de hoogleraar over het algemeen nog te weinig aandacht voor leefstijl. „Een consult gaat vaak over laboratoriumuitslagen en over het aanpassen van de medicijndosis. Je wilt echter dat artsen ook leefstijl aankaarten, op een manier die niet gelijk op weerstand stuit. Want dat is vaak wel de eerste reactie van mensen die te dik zijn of roken. Ga niet met een vingertje wijzen, maar zeg: Ik zie dat u overgewicht hebt, mag ik het daarover met u hebben?”

Leermoment

Is het geven van leefstijladvies niet vooral een taak van de GGD of de huisarts? Nee, vindt Assendelft. „Het ziekenhuis is een krachtige omgeving voor een leermoment. Mensen overkomt iets waardoor ze openstaan voor een gezondheidsboodschap. Ze vragen zich bijvoorbeeld af wat ze kunnen doen om te voorkomen dat de ziekte terugkeert. Dan heb je een mooi haakje voor een gesprek over leefstijl.”

„Het ziekenhuis is een krachtige omgeving voor een leermoment” - Prof. dr. Pim Assendelft, hoogleraar preventie in de zorg aan het Radboudumc

Het gesprek over leefstijl dient een integraal onderdeel van de behandeling te zijn, vindt Assendelft. „Het moet even vanzelfsprekend zijn als een folder over de aandoening. Veel ziekten zijn immers leefstijlgerelateerd. Ik ben ervan overtuigd dat de zorgvraag vermindert als er meer aandacht komt voor leefstijl en preventie.”

De hoogleraar vindt het belangrijk dat onderzoekers het Beter Gezondprogramma goed monitoren. „Dan kunnen we zaken die weinig vruchten afwerpen snel oppikken. Ook zullen we aan de buitenwereld moeten aantonen dat het programma oplevert waar we op hopen.”