De zogenoemde ‘public health emergency of international concern’ (PHEIC) is het hoogste waarschuwingsniveau dat de WHO kan afkondigen. Daarmee geeft de organisatie een waarschuwing af dat sprake is van een ernstige dreiging voor de volksgezondheid die internationale gevolgen kan hebben en daarom mogelijk ook om internationaal ingrijpen vraagt.

De ziekte gaat al tientallen jaren rond, maar de uitbraak van dit jaar is uitzonderlijk, zei de voorzitter van de adviescommissie Dimie Ogoina. De huidige variant van de ziekte, de zogenoemde clade 1b, duikt al in verschillende Afrikaanse landen op, zei hij. „Er is ook een kans dat die zich verspreidt naar andere regio’s.” Deskundigen waarschuwden in de persconferentie dat meer onderzoek nodig is om de verspreiding beter te begrijpen.

Apenpokken, ook wel mpox, was van juli 2022 tot mei vorig jaar ook al aangemerkt als een PHEIC. Volgens het RIVM is de ziekte sinds april in Nederland bij 1306 mensen vastgesteld. De ziekte verloopt bij mensen meestal milder dan de pokken, al kan de aandoening wel pijn en littekens veroorzaken. Soms treden complicaties op die dodelijk kunnen zijn.

Dit jaar is de ziekte al 14.000 keer vastgesteld, zei Tedros. Dat is meer dan in heel 2023. Er zijn tot nu toe 524 sterfgevallen vastgesteld. Tedros omschreef de situatie als „zeer zorgwekkend”. Het Agentschap voor Volksgezondheid van de Afrikaanse Unie had de ziekte dinsdag al aangemerkt als een noodsituatie.

Sinds 2009 is zeven keer eerder een PHEIC uitgeroepen. Naast apenpokken gaat het om een variant van de H1N1, polio, zika, COVID-19 en twee keer voor ebola.