Zorg voor groen in de tuin, adviseert prof. dr. ir. Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar klimaatontwerp en duurzaamheid aan de TU Delft. „Groen is de makkelijkste oplossing tegen extreme zomerhitte.”

Beplanting heeft twee effecten: het geeft schaduw en het zorgt voor verdamping. Verdamping is zelfs de belangrijkste component van het verkoelende effect van bomen, stelt Van den Dobbelsteen, die onderzoek deed naar hittebestendig bouwen. Het effect van ‘zwetende’ planten vergelijkt hij met fonteinen, die door het verspreiden van fijne waterdruppeltjes lokaal verkoeling geven.

Ook hydroloog dr. ir. Miriam Coenders van de TU Delft wijst op de voordelen van een boom voor je huis. „Zelfs zonder verdamping werkt een boom door zijn schaduw enorm goed voor het verlagen van de binnentemperatuur.”

„Zelfs zonder verdamping werkt een boom enorm goed voor het verlagen van de binnentemperatuur” - Miriam Coenders, hydroloog aan de TU Delft

Overstromingen

Bomen, struiken en kruiden nemen verder fijnstof en koolstofdioxide op, wat gunstig is voor respectievelijk de luchtkwaliteit en het klimaat. Ook trekken planten insecten en vogels aan, wat goed is voor de biodiversiteit. Bovendien vermindert beplanting de kans op overstromingen, doordat ze water vasthoudt.

Ondanks deze voordelen maken gemeenten te weinig ruimte voor groen, zo bleek in 2022 uit onderzoek van milieuorganisatie Natuur en Milieu. Meer dan de helft van de buurten in de 32 grootste gemeenten van Nederland is versteend. „Hoewel er de laatste jaren steeds meer aandacht is voor het belang van voldoende groen in de stad, delft ook in nieuwbouwwijken groen vaak het onderspit”, aldus de organisatie.

Van den Dobbelsteen onderschrijft die conclusie. „Als een gemeente moet besluiten over de bestemming van vrijgekomen grond, draait het vooral om winst maken met de verkoop van bouwgrond. Groen, dat geld kost door onderhoud, krijgt veel minder prioriteit. Dat systeem zou moeten veranderen.” Natuur en Milieu vindt dat natuurinclusief bouwen verplicht moet worden. Groennormen zouden volgens de organisatie kunnen helpen om verdere verstening van gemeenten tegen te gaan.

Luiken

Wat kunnen mensen nog meer doen, behalve het aanplanten van een boom in hun tuin? Plaats infiltratiekratten die regenwater opslaan in de bodem, adviseert hydroloog Coenders. „Hierdoor kan de verdamping langer blijven doorgaan.”

„Als we gebruikmaken van de koele bodem hebben we in feite geen airco nodig” - Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar klimaatontwerp en duurzaamheid aan de TU Delft

Voor het koel houden van je huis helpt witte dakfolie, stelt Van den Dobbelsteen. „Een zwart bitumendak kan 80 graden worden. Een wit dak wordt hooguit 40, 50 graden, weten we uit onderzoek. Dat geldt ook voor dakpannen. Dakpannen met een donkere kleur worden een stuk heter dan die met een lichte kleur. Dat kun je gewoon voelen.”

Zonwering, aan de buitenkant van ramen, helpt volgens de bouwkundige ook goed. „In Nederland zijn we het verleerd om de zon te weren. De meeste huizen hebben grote ramen, die zo veel mogelijk daglicht binnenlaten. In de zomer is dat een drama.” Nederlanders kunnen volgens hem leren van Zuid-Europa. „Daar zie je vaak dat mensen overdag luiken voor de ramen hebben. ’s Nachts zetten ze de ramen open.”

Van den Dobbelsteen is minder enthousiast over het gebruik van airco’s. De apparaten koelen weliswaar gebouwen vanbinnen, maar blazen warmte naar buiten. Daardoor kunnen ze in dichtbebouwd gebied een aanzienlijk effect op de omgevingstemperatuur hebben. Koelen met een bodemsysteem vindt hij een beter idee. „De gemiddelde temperatuur in Nederland is elf tot twaalf graden. De bodem heeft het hele jaar door ongeveer die temperatuur. Als we daar gebruik van maken, hebben we een airco in feite niet nodig.”