Iemand aarzelt. De magnetron doet het niet meer. Ga ik hem inleveren bij een inzamelpunt of stop ik hem onder in de afvalcontainer? Voor veel mensen een dilemma.
Bijna iedereen weet het: een broodrooster dat het niet meer doet of een kapotte laptop horen niet bij het restafval. Toch belanden ze daar nog steeds heel vaak, becijferde de stichting OPEN. Het gaat om vele miljoenen apparaten per jaar.
De stichting is namens de fabrikanten en importeurs van apparaten, lampen en draagbare batterijen verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van hun producten. Marianne Dwarshuis, adviseur van OPEN, geeft aan dat Nederland in Europa tot de top behoort als het gaat om het inzamelen van elektronisch afval. „Maar onze doelstellingen halen we helaas nog niet.”
Twee derde van de afgedankte föhns, stofzuigers en toetsenborden moet wettelijk vanwege duurzaamheidsredenen worden ingezameld. Dat percentage wordt echter lang niet bereikt. Recent kreeg het bedrijfsleven daarom een officiële waarschuwing van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Die gaf aan dat er snel verbeteringen nodig zijn.
Dwangsommen
Van de inspectie moet Stichting OPEN daarom uiterlijk op 1 oktober een verbeterplan aanleveren. Na beoordeling krijgt de stichting tot 1 december om een definitief plan in te dienen. Mocht dat onvoldoende zijn, kan de ILT dwangsommen opleggen, omdat OPEN de wet breekt als het de inzameldoelen niet haalt.
Elektrisch afval bevat gevaarlijke stoffen die tijdens de verwerking afgezonderd moeten worden, zegt de ILT. Daarom moeten Nederlanders hun kapotte apparaten naar de milieustraat brengen, of inleveren in daarvoor geplaatste bakken bij supermarkten. Zo komen er geen stoffen zoals kwik en lood vrij in het milieu. Daarbij kunnen waardevolle materialen uit de apparaten hergebruikt worden, waaronder koper en aluminium.
Record
Dwarshuis van OPEN benadrukt dat er al veel gebeurt. „Maar de uitdaging is groot.” Vorig jaar zamelde het bedrijfsleven 220 miljoen kilo in aan afgedankte elektronica. Dat is 29 procent van de afgedankte apparatuur, nog niet de helft van de doelstelling.
„Wij pleiten al jaren voor een afgifteplicht” - Marianne Dwarshuis, adviseur Stichting OPEN
Die 220 miljoen kilo is wel een record, geeft Dwarshuis aan. „Een stijging van 9 procent ten opzichte van 2022. Mooi, maar niet genoeg.”
Zonnepanelen
Volgens haar zijn daarvoor verschillende oorzaken te noemen. „Het aantal apparaten groeit explosief. Huishoudens gebruiken elk jaar meer elektronica, onder meer omdat mensen vaker thuiswerken. Maar ook de enorme toename van het aantal zonnepanelen speelt een grote rol.”
Omdat die lang meegaan en dus niet snel worden gerecycled, wordt het inzamelpercentage er volgens Dwarshuis behoorlijk door vertekend. „Als de zonnepanelen niet worden meegerekend, hebben we gemiddeld geen 29 maar 43 procent ingezameld.”
Minstens even belangrijk is het volgens de adviseur van Stichting OPEN dat er nog steeds geen afgifteplicht bestaat. „We pleiten daar al jaren voor, want het is echt nodig dat bedrijven en particulieren hun elektrische afval verplicht moeten afgeven aan gecertificeerde verwerkers. Maar de invoering ervan is helaas al meerdere keren uitgesteld.”
Campagne
Zolang de plicht niet is ingevoerd, lukt het Stichting OPEN volgens Dwarshuis niet om de doelstellingen te behalen. „Al zijn onze maatregelen op zich wel succesvol.” Voorbeeld daarvan is een stimuleringsregeling voor metaalrecyclers, die nu anderhalf jaar bestaat. „In 2023 hebben we daardoor 42 miljoen kilo extra aan afgedankte apparaten ingezameld.” Ook een op bedrijven gerichte campagne, waarin die gestimuleerd worden om aandacht aan het probleem te schenken, slaat aan.
