Huishoudelijk afval wordt weer een waardevolle grondstof, als het aan de start-up UBQ Materials uit Tel Aviv ligt. Het is bijna toverij: kippenbotten, vieze luiers, bananenschillen, pizzadozen, melkpakken, rietjes en plastic verpakkingsmateriaal – alle afval belandt in een reactorvat dat er een bruin-zwart korrelig materiaal van maakt: de plasticvervanger UBQ. De naam is afgeleid van het Engelse woord ubiquitous, dat alom aanwezig betekent. En dat is afval zeker.

Alleen glas en metalen zijn niet welkom in de reactor. Die haalt het bedrijf er vooraf uit. Ze gaan naar de glas- en metaalrecycling. „Uiteindelijk gaat er niets verloren”, laat de woordvoerder van UBQ Materials desgevraagd weten.

Bergen op Zoom

Het Israëlische bedrijf is afgelopen jaar neergestreken in Bergen op Zoom. Waarom daar juist daar? UBQ Materials heeft er verschillende redenen voor. „In Nederland is het milieubewustzijn van de bevolking en de overheid groot. We kozen voor Bergen op Zoom vanwege de goede logistieke ligging, dicht bij de havens van Moerdijk, Rotterdam en Antwerpen. Ook is de infrastructuur van wegen, spoorwegen en over het water goed voor elkaar. Ten slotte was de gemeente Bergen op Zoom ons erg behulpzaam.”

De fabriek in Bergen op Zoom, de eerste buiten Israël, moet jaarlijks 104.600 ton huishoudelijk afval gaan verwerken. Die hoeveelheid komt overeen met de jaarlijkse afvalberg van 200.000 mensen. „Vergelijkbaar met een stad als Eindhoven.”

Het verwerkte afval moet 80.000 ton UBQ opleveren. Kunststoffen, zoals polyethyleen (PE) en polypropyleen (PP), worden vandaag de dag vooral gemaakt uit aardolie. Deze plasticproductie kost momenteel 8 tot 10 procent van de wereldwijde olievoorraad, vervolgt de woordvoerder. „Per saldo hoeft er straks door UBQ uit Bergen op Zoom 80.000 ton nieuwe plastic niet te worden gemaakt uit aardolie.”

Onbeperkt

„Het consumptiepatroon van huishoudens vertoont tot op heden een rechte lijn: er is een product en dat belandt vroeg of laat op de afvalberg. De oprichters van UBQ Materials vroegen zich af of al dat afval ook nuttig kon worden gebruikt. Dan bestaat er straks feitelijk geen afval meer.” UBQ kan na gebruik in principe onbeperkt worden gerecycled. Dat maakt het een waardevolle grondstof voor een circulaire economie.

„Het consumptiepatroon van huishoudens vertoont tot op heden een rechte lijn: er is een product en dat belandt vroeg of laat op de afvalberg” - Woordvoerder UBQ Materials

De vuilniswagen die zijn vracht eerst in een verbrandingsoven loste, rijdt nu naar UBQ Materials. Dan gaat dat afval het fabricageproces in. „We halen de metalen en het glas eruit. De rest drogen we en daar maken we snippers van.” Elke 1,5 ton afval levert grofweg 1 ton UBQ op en een halve ton aan vocht.

De versnipperde melkpakken, poepluiers, bananenschillen, plastic verpakkingen en kippenbotten belanden in een zogeheten conversiereactor. Deze werkt met temperaturen tussen 190 en 200 graden Celsius – veel lager dan de 600 tot 700 graden Celsius die gebruikelijk zijn bij de recycling van kunststoffen. Huishoudelijk afval breekt in de reactor af tot vezels, cellulose, lignine en suikers. UBQ Materials vermengt deze stoffen met gesmolten plastics uit de afvalstroom.

Dat levert samen een homogeen thermoplastisch materiaal op van constante kwaliteit, de zogeheten matrix. Het bedrijft koelt dit materiaal, vermaalt het tot poeder en perst het vervolgens tot bruine, korrelige pellets: het composiet UBQ.

Kosten

De productie van UBQ kost maar een fractie van de energie die nodig is voor de recycling van kunststoffen. Het bedrijf wint de warmte uit de reactor terug en zet die in om het binnengekomen afval te drogen.

„Onze fabriek draait volledig op groene stroom. Momenteel berekent een onderzoeksbureau de CO₂-uitstoot van onze fabriek. We rekenen op indrukwekkend lage cijfers. Het productieproces is eveneens schoon, zonder reststoffen of afval, waterverbruik, afvalwater, verbranding en uitstoot.”

UBQ is een nieuwe grondstof voor de kunststofindustrie. De pellets kunnen plastic vervangen in bestaande productieprocessen. Het materiaal is geschikt om ermee te spuitgieten, te persen en er kunststof profielen van te smelten. Het is mengbaar met gangbare kunststoffen, zoals polyethyleen (PE), polypropyleen (PP) en polyvinylchloride (PVC).

CO2-uitstoot

De voordelen van de plasticvervanger zijn enorm. „Fabrikanten die kunststof in hun product vervangen door UBQ kunnen hun uitstoot van CO₂ flink verlagen en hun duurzaamheidsdoelstellingen halen”, legt de woordvoerder uit. Hoe meer UBQ ze gebruiken, hoe meer afval een tweede leven krijgt en hoe lager de CO₂-voetafdruk van hun product.

„Fabrikanten die kunststof in hun product vervangen door UBQ kunnen hun uitstoot van CO2 flink verlagen ” - Woordvoerder UBQ Materials

Hoeveel UBQ fabrikanten door hun kunststoffen kunnen mengen, is afhankelijk van de eisen die aan het product worden gesteld. „Zelfs wanneer fabrikanten kleine hoeveelheden kunststof op oliebasis vervangen door UBQ vermindert de CO₂-voetafdruk van een product aanzienlijk”, liet Patricia Mishic O’Brien, commercieel directeur van UBQ Materials, onlangs weten in een persbericht . „In tegenstelling tot veel ‘groene’ producten met CO₂-neutrale claims kan UBQ, in de juiste verhoudingen, commerciële bedrijven helpen CO ₂ -negatieve  producten te creëren.”

Te mooi

Het bedrijf krijgt geregeld de vraag voor de voeten geworpen: dat klinkt te mooi om waar te zijn. Toch bouwt UBQ Materials geen luchtkastelen. Er lopen al contracten met verschillende gerenommeerde bedrijven zoals PepsiCo, McDonald’s en Mercedes-Benz. De Scandinavische plasticfabrikant Plastcom heeft onlangs bekendgemaakt 5 procent UBQ door zijn producten te mengen.

Als het aan UBQ Materials ligt, blijft het niet bij de fabrieken in Tel Aviv en in Bergen op Zoom. „De fabriek in Nederland is een blauwdruk voor andere fabrieken die we over de hele wereld willen openen. We zijn van plan om internationaal uit te breiden. Onze focus ligt op het bouwen van fabrieken in andere delen van Europa, Azië, Noord- en Zuid-Amerika.”

Plantenbak

Zonder het in de gaten te hebben, kan iemand straks een product met UBQ kopen. Het materiaal wordt verwerkt in harde kunststoffen voor bijvoorbeeld winkelmandjes, plantenbakken, pallets, prullenbakken, compostvaten, tuinmeubilair, buizen, muurbekleding, pallets en kratten voor frisdrankflessen. Het zit in Rimax kunststof hondenhokken, McDonald’s dienbladen en Mainetti kledinghangers, PVC-terrasplanken en -vloeren.

Autofabrikanten verwerken in hun moderne auto’s veel kunststof. Van alle materialen is 50 procent kunststof. Het maakt 12 tot 17 procent van het gewicht van een auto uit. Mercedes-Benz maakt inmiddels onder meer middenconsoles, armleuningen, bumpers, spiegelbehuizingen en afdekplaten van kunststof met UBQ.

De milieu-impact van UBQ is groot. De woordvoerder: „Elke ton UBQ die we produceren, voorkomt de uitstoot van bijna 12 ton CO₂ die anders zou ontstaan bij de productie van nieuwe plastics uit aardolie.” Bij de geplande jaarproductie van 80.000 ton UBQ zou dit dus neerkomen op een vermindering van 960.000 ton CO₂, evenveel als alle huishoudens in een plaats als Barneveld (met 50.000 inwoners) samen in een jaar produceren.