De Turkse regering bemiddelde in de gevangenenruil, meldde het kantoor van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan donderdag. De gevangenen komen uit zeven verschillende landen: Rusland, Wit-Rusland, de Verenigde Staten, Duitsland, Slovenië, Polen en Noorwegen.

Tien gevangenen, onder wie twee minderjarigen, zijn naar Rusland gegaan, dertien naar Duitsland en drie naar de Verenigde Staten. De Amerikaanse president Joe Biden en vicepresident Kamala Harris verwelkomden donderdagavond persoonlijk journalist Evan Gershkovich, oud-marinier Paul Whelan en de Amerikaans-Russische journalist Alsu Kurmasheva.

Verder kwamen de Duitser Rico Krieger en de Russische dissident Ilja Jasjin vrij. Vadim Krasikov, die werkte voor de Russische inlichtingendienst, kwam ook vrij. De Russische president Vladimir Poetin liet eerder doorschemeren dat hij dat graag zou zien. De vrijlating van Krasikov was omstreden omdat hij was veroordeeld voor de moord op een Tsjetsjeens-Georgische dissident die hij in 2020 op klaarlichte dag doodschoot in een park in Berlijn. Ook Poetin verwelkomde de tien vrijgelaten gevangenen donderdag persoonlijk in Moskou.

De 32-jarige Gershkovich kreeg vorige maand zestien jaar gevangenisstraf voor spionage. De journalist, die in maart 2023 werd opgepakt, werd beschuldigd van het verzamelen van geheime informatie over een tankfabriek. Whelan kreeg in 2020 zestien jaar celstraf opgelegd, ook voor spionage. De 54-jarige Amerikaan zat sinds december 2018 vast in Rusland.

„Terugkeer van Amerikanen die in het buitenland vastzitten heeft mijn hoogste prioriteit” - Joe Biden, president VS

De gevangenen zijn afkomstig uit gevangenissen in de zeven betrokken landen. Ze werden vervoerd met zeven vliegtuigen, waarvan twee uit de VS. Op beelden was te zien hoe een groot Russisch regeringstoestel aan de grond stond op een luchthaven in Ankara.

De Amerikaanse president Joe Biden roemt de gevangenenruil tussen Rusland en het Westen als „een knap staaltje diplomatie”. En dat was het ongetwijfeld. Achter gesloten deuren onderhandelden vertegenwoordigers van de betrokken landen. Zonder ook maar naar buiten te brengen dat er überhaupt op hoog niveau werd gesproken over een deal.

De overeenkomst is ook een forse persoonlijke opsteker voor Biden. Na zijn terugtreden als Democratische kandidaat voor de presidentsverkiezingen van november en de falende Amerikaanse diplomatie in het Midden-Oosten, kon de president wel een succes gebruiken. Hij noemde eerder de terugkeer van Amerikanen die in het buitenland vastzitten „mijn hoogste prioriteit”.

Wrange noot

Pas de laatste maanden begonnen de geruchten over een mogelijke gevangenenruil door te sijpelen. De Russische president Poetin hintte op een mogelijke opening tijdens een interview in februari met de Amerikaanse journalist Tucker Carlson. „Ik sluit niet uit dat Gershkovich naar zijn vaderland terugkeert”, zei hij over de gedetineerde Amerikaanse verslaggever. „We willen dat de Amerikaanse diensten nadenken over de vraag hoe zij kunnen bijdragen aan de doelen die onze diensten nastreven.”

Een wrange noot bij alle vreugde van de familieleden is het feit dat de VS ook de bekende Russische dissident Aleksej Navalny bij de gevangenenruil hadden willen betrekken. Navalny overleed echter in februari in gevangenschap in een Russisch strafkamp.

De VS en Rusland wisselden in 2022 ook al gevangenen uit. De Amerikaanse basketbalster Brittney Griner kwam toen vrij. Zij had in Rusland negen jaar celstraf gekregen voor het bezit en smokkelen van drugs. De VS lieten in ruil voor haar de Russische wapenhandelaar Viktor Bout vrij. De uitwisseling vond toen plaats op het vliegveld van Abu Dhabi.