Oké, de hoorzittingen boden vooral spektakel, maar kwamen beoogd premier Schoof niet slecht uit
Als kandidaat-premier Dick Schoof de hoorzittingen heeft gevolgd, weet hij wat hij straks in zijn eerste Kamerdebat kan verwachten: veel vragen over de PVV en over omvolking.
„Spektakelpolitiek”. CDA-leider Henri Bontenbal stak zijn scepsis over de woensdag afgesloten hoorzittingen (’’hearings’’) met nog niet beëdigde bewindslieden vooraf niet onder stoelen of banken. Met die argwanende houding stond hij zeker niet alleen: hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert sprak van een politiek toneelstukje zonder betekenis.
De argumenten om op voorhand niet al te veel te verwachten van het experiment –een ingeving van D66-Kamerlid Joost Sneller– waren legio. Een greep: de (Grond)wet geeft de Tweede Kamer geen rol bij de benoeming van bewindslieden; het is een kroonbesluit. En twee: de kandidaten zijn ten tijde van het gesprek nog niet beëdigd, dus alvast vooruitlopen op het te voeren beleid is geen optie. Beoogd onderwijsminister Eppo Bruins alvast stevig doorzagen over de langstudeerdersboete die hij straks moet invoeren was er om die reden niet bij. De oud-CU’er kon alleen melden dat hij de maatregel verantwoord vindt.
Wat om die redenen voorzienbaar was, gebeurde ook. Rond enkele kandidaten ontstond daags voor hun kennismakingsgesprek wat ophef in de media, met als gevolg dat op berichtendienst X de kijktips van scherm tot scherm gingen. Volg de hearing met beoogd woonminister Mona Keijzer (BBB)! Waar haalde zij het lef vandaan om als burger tot de Raad van State aan toe te protesteren tegen de komst van een woonzorgcentrum tegenover haar huis, terwijl ze straks een wet gaat invoeren die het doorprocederen moet beperken?
Het antwoord bleek eenvoudig: sowieso kon ze destijds vermoedelijk nog niet voorzien dat ze die portefeuille zou krijgen en bovendien betrof het een privékwestie. Een storm in een glas water, kortom. En bepaald niet de enige.
Er was nog een derde reden die de verwachtingen vooraf temperde: in het kader van de beëdigingsprocedure moesten alle kandidaat-bewindspersonen vóór de hearings langs bij formateur Van Zwol en beoogd premier Dick Schoof. Beiden hadden nog een klusje te klaren. De plooien die waren ontstaan nadat VVD-leider Yeşilgöz publiekelijk blijk had gegeven van haar verontrusting over de kandidatuur van Marjolein Faber als PVV-minister van Asiel moesten worden gladgestreken.
Zodoende was de kwalificatie ”kijktip” voor in elk geval één hoorzitting, namelijk voor die met Faber, terecht.
Zij trok zoals bekend het boetekleed aan, nam afstand van de term omvolking en beaamde dat het begrip „een verschrikkelijke connotatie heeft” die niet is los te zien van „het verleden en het nazisme”. Het heeft er veel van weg dat die stap vooraf achter de schermen was afgestemd.
Welkom geschenk
Daarmee dient de interessante vraag zich aan welke alternatieven PVV, VVD, NSC en BBB hadden gehad om deze spreeklijn voorafgaand aan het debat over de regeringsverklaring te etaleren, zonder de hearings? Een gemeenschappelijk persmoment? Een Kamerdebat? Of moet de conclusie zijn dat Snellers experiment achteraf een welkom geschenk was om te testen hoe Fabers verklaring zou vallen bij de achterbannen van VVD en NSC?
Hoe dan ook, ongetwijfeld doen partijen het schaakspel woensdag nog een keer over, dan met beoogd minister-president Dick Schoof. Daarbij valt niet uit te sluiten dat de zeeën opnieuw hoog zullen gaan, maar de openingszetten zijn gespeeld.
Schoof zal er vermoedelijk niet om rouwen. Mocht hij woensdag worden gevraagd om commentaar, dan heeft hij zijn ingestudeerde antwoorden ongetwijfeld paraat.
