Diaconieën organiseren van alles voor kwetsbare ouderen, maar houden onvoldoende rekening met de wensen en behoeften van deze groep, stelt promovenda ds. J.D. (Rienke) Vedders-Dekker. „Ouderen hebben vooral behoefte aan aandacht voor essentiële levensvragen.”
Dat concludeert ds. Vedders (54) in haar proefschrift, waarop ze donderdag promoveert aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Groningen. Behalve als predikante van de protestantse gemeente in het Overijsselse Diepenheim werkt ze als geestelijk verzorger voor ouderen bij de zorgorganisatie Carintreggeland.
Voor haar proefschrift ”Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens” deed ds. Vedders onderzoek op het terrein van kwetsbare ouderen, diaconaat en de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Daarbij zoomde ze in op een landelijk en een stedelijk gebied in Twente: Wierden en Almelo.
Ds. Vedders signaleert dat ouderen die kampen met lichamelijke, psychische of sociale problemen –of een combinatie daarvan– zich realiseren dat ze kwetsbaar zijn. „Tegelijk proberen ze er alles aan te doen om zelf de regie te houden. Ze willen geen zielige ouderen zijn, maar van betekenis blijven, en zijn alleen niet kwetsbaar, maar ook mondig.”
Vanuit de WMO krijgen ouderen goede zorg, concludeert ds. Vedders. „Daarover hoorde ik hen niet klagen, al maken ze zich weleens zorgen over hoe het in de toekomst zal gaan met bijvoorbeeld de huishoudelijke hulp.”
Ook kerkelijke gemeenten doen „ontzettend veel” voor senioren. „Ze organiseren kerst- en paasmiddagen, ontmoetingsochtenden en dergelijke.” Ds. Vedders noemt dergelijke initiatieven waardevol, maar „ze sluiten niet altijd goed aan bij waar ouderen écht op zitten te wachten: aandacht voor essentiële levensvragen, zingeving en geloof”.
Ligt dat niet meer op het terrein van het pastoraat dan van het diaconaat?
„Diakenen zouden intensiever kunnen samenwerken met ouderlingen, vanuit de eenheid van de ambten. Als je als diaken een praatje met een oudere maakt over het nieuws en je merkt dat hij ook behoefte heeft aan een gesprek over diepere levensvragen, kun je doorverwijzen naar een kerkelijk werker of predikant. Je kunt er ook gemeenteleden bij betrekken. Zo organiseert een groepje dames wekelijks op een van de locaties van Carintreggeland in Almelo een pastoraal uurtje voor de bewoners.”
Wat valt u nog meer op als u kijkt naar de aandacht van diaconieën voor kwetsbare ouderen?
„Het diaconaat is vooral binnenkerkelijk ingericht, terwijl in de kerkorde duidelijk staat dat een diaconie er voor mensen binnen en buiten de kerk moet zijn. Ik begrijp dat diaconieën vooral in het stedelijke gebied kampen met een tekort aan ambtsdragers en vrijwilligers, maar wil er toch voor pleiten meer zichtbaar te zijn in de samenleving. Dat staat ook in de toekomstvisie van de Protestantse Kerk in Nederland.
„Ik begrijp dat diaconieën vooral in het stedelijke gebied kampen met een tekort aan ambtsdragers en vrijwilligers, maar wil er toch voor pleiten meer zichtbaar te zijn in de samenleving” - Ds. J.D. Vedders-Dekker, promovenda
Neem als diaconie bijvoorbeeld zitting in een participatieraad, zodat je gezien wordt door de overheid en andere organisaties. Dat is heel belangrijk in een netwerksamenleving. De diaconie is het uithangbord van de kerk. Daarmee kun je laten zien dat de kerk er ook is voor kwetsbare mensen en hun iets anders kan bieden dan een zorgorganisatie, voedselbank of Alzheimervereniging. Ook kun je meedenken op beleidsmatig gebied.”
Waarom vindt u het belangrijk dat de kerk op die manier zichtbaar is?
„In onze geseculariseerde samenleving weten steeds minder mensen wat de kerk inhoudt. Daarom is het belangrijk dat we naar mensen toe gaan, laten zien waar we vanuit het geloof voor staan. Daar zit ook een missionaire kant aan, waarbij je kunt zaaien. Ik merk dat veel ouderen vragen hebben op het gebied van geloof en zingeving. Zo heb ik een 74-jarige man in zijn appartement in een verzorgingshuis mogen dopen.”
Welke aanbeveling heeft u nog meer voor diaconieën?
„Kwetsbare ouderen, die steeds meer geïsoleerd raken, willen gezien worden. Dus heb echt oog voor hen. Kijk daarbij scherper naar wat de wensen van deze groep zijn en sluit daarbij aan. Dan blijkt misschien dat ze niet zitten te wachten op een gezellig uitstapje, maar wel behoefte hebben aan aandacht voor diepe levensvragen.
Ook zou het goed zijn meelevende kerkleden meer bij het diaconale werk te betrekken. Er zijn veel mensen die zich vanuit hun hart inzetten voor anderen. Je kunt als diaconie vragen wat je voor hen kunt betekenen, bijvoorbeeld toerusting bieden.”
