„Ik kan niet doen alsof er niets gebeurd is”, zei Macron zondagavond in een toespraak waarin hij reageerde op de teleurstellende resultaten. Het uiterst rechtse Rassemblement national (RN) haalde met 31,47 procent van de stemmen ruim twee keer zo veel stemmen als zijn eigen partij. Daarop besloot de president het parlement te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven. De eerste ronde zal plaatsvinden op 30 juni, de tweede op 7 juli.

In Frankrijk is kritisch gereageerd op de aankondiging van Macron. Alexis Brézet schrijft in de krant Le Figaro dat „het staatshoofd het risico neemt dat hij morgen de teugels van de macht zal toevertrouwen aan de partij welks vooruitgang hij had beloofd een halt toe te roepen”.

„Macron neemt het risico om de macht toe te vertrouwen aan de partij welks vooruitgang hij had beloofd een halt toe te roepen” - Alexis Brézet, journalist Le Figaro

Toch is het gezien zijn positie niet onlogisch dat Macron deze stap zet. Zo verloopt de politieke besluitvorming in Frankrijk doorgaans traag, doordat de Franse president al sinds 2022 geen absolute meerderheid meer heeft in het parlement. Daardoor moet hij over al zijn plannen met andere partijen onderhandelen. Macron is bovendien bij veel Fransen al geruime tijd zeer impopulair.

Druppel

De winst van RN in Europa lijkt de druppel te zijn geweest. Macron lijkt erop te vertrouwen dat nieuwe verkiezingen niet tot een meerderheid voor de radicaal-rechtse partij leiden. Maandagochtend zei hij op X dat hij verwacht dat de Fransen „de goede keuze zullen maken”.

Overigens is het niet ondenkbaar dat Macron een regering van rechts en radicaal-rechts juist toejuicht. Op X wordt veelvuldig gespeculeerd dat hij zou hopen dat een coalitie met Jordan Bardella als mogelijke premier voor de dag komt als niet-regeringswaardig. Dat zou moeten voorkomen dat Bardella of Marine Le Pen de presidentsverkiezingen van 2027 wint.

Hoe Macrons politieke spel uitpakt, is de vraag. Le Figaro meldde maandagavond dat RN ruim aan kop gaat in de peilingen. Momenteel staat de partij op 34 procent van de stemmen. Macrons Renaissance zou op ‘slechts’ 19 procent kunnen rekenen.

Desondanks is het door het Franse districtenstelsel niet zeker dat de verwachte winst voor RN ook een hoog zetelaantal oplevert. Dat komt doordat de parlementsverkiezingen in 577 kiesdistricten en over 2 rondes plaatsvinden, als een kandidaat in de eerste ronde niet meer dan 50 procent van de stemmen haalt. Macron lijkt erop te gokken dat kiezers in die tweede ronde gezamenlijk optrekken tegen radicaal-rechts.

Van dat risico lijkt RN zich bewust: de partij kondigde maandag aan te onderzoeken of er een alliantie met andere –relatief kleine– rechts-radicale partijen gevormd kan worden. Volgens Bardella worden er gesprekken gevoerd, maar is nog niets besloten. Mogelijk willen de Franse Republikeinen ook een samenwerking aangaan, maar daarover is binnen die partij nog veel verdeeldheid.

Campagne

Als RN erin slaagt tot een meerderheid te komen –wat op basis van de huidige peilingen niet voor de hand ligt– leidt dat ertoe dat Macron, die zelf tot 2027 aanblijft, moet samenwerken met een premier van een andere politieke kleur.

Overigens lijkt ook links zich te gaan verenigen. Maandagavond kwamen de leiders van de linkse politieke partijen PS, PCF, EELV en LFI in Parijs bijeen om „een nieuw volksfront” aan te kondigen. Een akkoord over een verkiezingsprogramma is er vooralsnog niet.

Het ”volksfront” kan, mits het gezamenlijk optrekt, volgens Le Figaro op zo’n 22 procent van de stemmen rekenen. Ook voor links lijkt het vormen van een coalitie daarom lastig te worden.

Hoe dan ook worden de verkiezingen die over tweeënhalve week gepland staan een enorme uitdaging. Binnen die tijd moeten partijen kandidaten zien te vinden en een programma opstellen. Daarnaast is het voor alle partijen de grote vraag waar de campagne inhoudelijk over zal gaan. Eén ding is zeker: zowel Macron als de linkerflank zullen hard inzetten tegen RN.