Niet alleen in Nederland rijden steeds meer SUV’s op de weg. Ook wereldwijd breken de grotere, zwaardere auto’s jaar na jaar verkooprecords. Dit becijferde het Internationaal Energie Agentschap in een nieuwe analyse over de wereldwijde SUV-markt. Forse auto’s zoals de Nissan Qashqai en de Jeep Grand Cherokee besloegen in 2023 voor het eerst meer dan de helft van alle verkochte auto’s in economisch ontwikkelde landen. Dat zorgt ervoor dat 20 procent van de toename aan energiegerelateerde CO₂-uitstoot te wijten valt aan de opmars van SUV’s.

Het IEA spreekt van de „definiërende automobiele trend van de vroege 21e eeuw”. Die is komen overwaaien uit de Verenigde Staten, vertelt IEA-analist Apostolos Petropaulous. „Van oudsher waren grote, zware auto’s vooral daar populair. Dat geldt nu ook voor de markten waar vroeger juist kleine auto’s in trek waren, zoals Azië en Europa.” Zorgwekkend, vindt Petropaulous, omdat SUV’s die op benzine of diesel rijden meer CO₂uitstoten dan auto’s uit het middensegment, en de groene vooruitgang in de autobranche tenietdoen.

„Veel merken hebben kleinere modellen geschrapt, en sturen aan op premiummodellen” - Rico Luman, autoanalist bij ING

De wereldwijde opmars van SUV’s valt zowel vanuit fabrikanten als consumenten te verklaren. Autorijders neigen naar de grotere auto’s omdat ze een gevoel van status geven, hoger zitten, meer bagageruimte hebben en vaak comfortabel zijn. Fabrikanten proberen consumenten ook bewust richting grotere auto’s te sturen. Hun marges op SUV’s zijn vaak hoger dan op kleinere auto’s, legt Rico Luman uit, autoanalist bij ING. „Veel merken hebben kleinere modellen geschrapt, en sturen aan op premiummodellen.” Ook Luman noemt de trend risicovol voor het klimaat.

Elektrisch rijden

De elektrificatie van het wagenpark is dan weer wel „veelbelovend”, zegt het IEA. Maar onder de streep pakken alle verkochte SUV’s wereldwijd alsnog slecht uit, omdat in veel landen, zoals de VS, elektrisch rijden langzaam van de grond komt. Daar is slechts zo’n 10 procent van de nieuwe verkochte auto’s elektrisch. Veel lager dan in Nederland, waar zo’n 50 procent van de nieuwe verkochte auto’s elektrisch is. Van de SUV’s is dat 38 procent.

Omdat in Nederland veel verkochte SUV’s elektrisch of hybride zijn, is de klimaatschade stukken kleiner dan het wereldwijde gemiddelde. En, benadrukt Petropaulous, voor het klimaat kun je beter in een elektrische SUV rijden dan in een oude benzine- of dieselauto die kleiner en lichter is.

Toch maken hij en andere experts zich zorgen. Elektrische SUV’s verbruiken 10 tot 15 procent meer stroom dan elektrische auto’s van gemiddeld formaat. En zolang groene stroom niet overtollig aanwezig is, verbruiken grote, zware personenauto’s een te groot deel van de totale hoeveelheid schone energie.

Daarnaast zijn de batterijen van SUV’s zo’n dertig procent groter dan bij normale auto’s, waardoor ze meer grondstoffen vergen. Die zijn hard nodig voor de wereldwijde energietransitie, en vragen ook om efficiënte inzet. En dus liever om kleine dan grote auto’s.

Asociaal

Greenpeace vindt het asociaal dat mensen met „dikke auto’s” zo veel uitstoten, of meer beslag op zonne- en windenergie leggen dan nodig. Het Europese Transport & Environment hekelt dat autofabrikanten meer op winst uit lijken te zijn dan op het verkleinen van hun ecologische voetafdruk.

„We kunnen de SUV-trend beter voor lief nemen; het is gewoon de mode” - Stijn Oosterhoff, woordvoerder Bovag

De Nederlandse vervoersorganisatie Bovag maakt zich minder zorgen. Zeker nu het wagenpark in Nederland zo snel elektrificeert, kunnen we de SUV-trend „beter voor lief nemen. Het is gewoon de mode. SUV’s zijn ook lang niet zo groot en zwaar als vaak gesteld wordt”, zegt woordvoerder Stijn Oosterhoff.

Een van de redenen dat veel elektrische auto’s in Nederland nu SUV’s zijn, is daarnaast dat automobilisten graag een grote actieradius willen. „Daarvoor is een grote batterij nodig, en die past beter in een grotere auto.” Mogelijk kentert die trend wanneer batterijen efficiënter worden, suggereert Oosterhoff.

Het IEA roept op tot beleid om de opmars van de grote auto’s te remmen. Ook Greenpeace en Transport & Environment pleiten daarvoor. Europees zou een maximale breedte voor auto’s moeten worden vastgesteld, zegt T&E. „Ze beginnen zo breed als bussen en vrachtauto’s te worden.”

Landen zelf kunnen auto’s gaan belasten op basis van gewicht. Lokaal kunnen steden ook hogere parkeerkosten voor grotere auto’s gaan rekenen. In Parijs werd dit al via een referendum aangenomen. „De stad is dit nu aan het implementeren.”

De aanstaande Nederlandse coalitie komt –bewust of onbewust– ook met een SUV-belasting, ziet ING-analist Luman. „Subsidies op elektrisch rijden gaan verdwijnen. Dat betekent dat de motorrijtuigenbelasting ook voor elektrisch rijden zal worden ingevoerd. Die gaat per gewicht. Dus grote en zware elektrische auto’s worden straks relatief duurder dan de kleintjes.”