De bezwaarden, verenigd in de Landelijke Stichting ter bevordering van de Staatkundig Gereformeerde beginselen, krijgen doorgaans weinig aandacht. Hun oproep aan vrouwen om niet te stemmen –een aansporing die bij Europese verkiezingen ook aan mannen is gericht– maakt weinig los. Bij Europese verkiezingen klinkt vanuit de stichting steevast de oproep om thuis te blijven. In het blad van de stichting, ”In het Spoor”, krijgt de SGP soms stevige kritiek.

Vorig jaar besteedde oud-partijleider Kees van der Staaij echter wel expliciet aandacht aan de groep. Hij vroeg hun indringend hun standpunt te heroverwegen. „Er is immers nu een nieuwe situatie”, zei hij in zijn laatste grote partijtoespraak.

Wat die nieuwe situatie is? Voor het eerst in 45 jaar doet de SGP zelfstandig mee aan de verkiezingen voor het Europees Parlement. Dat is tegen wil en dank, want de ChristenUnie maakte in 2022 kenbaar geen brood meer te zien in een combilijst.

De SGP staat zodoende uiterst spannende verkiezingen te wachten. Bij de stembusgang van 6 juni zal de partij ten minste 3,2 procent van de stemmen moeten halen. Afhankelijk van de opkomst kan het om meer dan 180.000 stemmen gaan.

„We trekken alle registers open om onze achterban en ook andere doelgroepen duidelijk te maken dat het echt ergens om gaat bij deze verkiezingen”, laat SGP-voorzitter Dick van Meeuwen weten. In gebieden waar relatief veel kiezers wonen die om principiële redenen thuisblijven, organiseert de partij speciale avonden om met hen in gesprek te gaan.

Hoeveel bezwaarden de reformatorische gezindte telt, is lastig in te schatten. Peter op ’t Hof, voorzitter van de stichting, en secretaris Ton Verwijs melden desgevraagd dat het aantal abonnees van ”In het Spoor” „gestaag” toeneemt; in tien jaar tijd met 50 procent. De bestuursleden zien een duidelijke reden: „Helaas heeft dit ongetwijfeld ook te maken met de verwatering van de beginselen binnen de SGP.”

Heroverwogen

Helder is dat de groep bezwaarden, die naar schatting enkele duizenden zielen telt, beslissend kan zijn voor de vraag of zittend SGP’er Bert-Jan Ruissen door kan gaan voor een nieuwe termijn in het EP. Is de spannende situatie waarin de SGP zich bevindt voor de stichting reden geweest haar positie te heroverwegen? „Wij hebben inderdaad ons standpunt heroverwogen door de huidige situatie te bestuderen en door onszelf af te vragen of de steeds door ons aangevoerde bezwaren nog opgaan”, aldus Op ’t Hof en Verwijs. Tot een aanpassing heeft dit echter niet geleid. Volgens de twee is er namelijk „principieel gezien” ten aanzien van de EU en het EP alleen maar sprake van een verslechtering. „Nederland mag zich niet nauw verbinden aan een antichristelijke, revolutionaire grootmacht zoals de EU”, stellen ze. „Ons principiële hoofdbezwaar is dat hier volkssoevereiniteit uitgangspunt is. Voor de SGP is dat altijd een beslissend eindpunt voor medewerking geweest.”

Vanwege principiële bezwaren roept de stichting al van meet af aan op niet mee te doen aan de EP-verkiezingen, en ziet ook anno 2024 „alle reden” om dit „aan het Nederlandse volk en de gereformeerde gezindte uit te leggen. We willen uitleggen dat de grondslag van de EU on-Bijbels is.” Op ’t Hof en Verwijs hekelen onder meer dat „grote delen van de door God aan Nederland geschonken soevereiniteit aan een op revolutionaire grondslag gebouwde EU zijn en worden prijsgegeven”. Het overdragen van bevoegdheden aan Brussel „miskent de bijzondere ontstaans- en voortbestaansgeschiedenis van ons land”, zo stellen de twee. Ook slaat het „de God van Nederland in het aangezicht. Het is ook snood ondankbaar deze situatie te laten voortbestaan.”

Bovendien wordt, zo stellen de bestuursleden, in de EU-verdragen en in de praktijk „de in Adam gevallen mens bewierookt en denkt men zonder God een Europese heilstaat te realiseren waarin vrede, welvaart en vrijheid zullen heersen”. De mannen zien een streven naar Europa als wereldmacht. „Zo tracht men de toren van Babel weer op te richten. Wie in het EP participeert en gaat stemmen, werkt daar per definitie aan mee.”

In tegenstelling tot de stichting benadrukt de SGP dat de EU wel degelijk moet worden gezien als overheid. Van Meeuwen: „De realiteit is dat ongeveer 50 procent van onze wetten en regels uit Brussel komt. Het gaat om overheidsmacht waar het volk invloed op heeft. De SGP heeft vanaf haar oprichting altijd gesteld dat de partij in die situaties haar mogelijkheden moet benutten. Bovendien waarschuwt Bert-Jan Ruissen met klem tegen de ontwikkeling van de EU naar een superstaat.”

Ook voorafgaand aan de komende EP-verkiezingen wil de stichting een advertentie in het Reformatorisch Dagblad laten plaatsen. De tekst is nog niet klaar, maar het is de bedoeling om de eerdere oproep „Ga niet stemmen” te vervangen door iets als „Kunt u, gezien de hierboven opgesomde bezwaren, het voor uw geweten verantwoorden om te gaan stemmen?” laat Op ’t Hof weten.

Belijden

Gevraagd wat zijn boodschap aan de stichting is, reageert Van Meeuwen: „God vraagt van ons om Zijn Naam te belijden voor de mensen. Die oproep beperkt zich niet tot het Nederlandse parlement.” Ruissen is, stelt hij, „een van de zeer weinige stemmen in het Europees Parlement die Gods Woord als spiegel voorhouden. Het behoud van dit helder christelijke geluid is van groot belang. Zeker nu er een gure, seculiere wind waait in Europa.”

Over het optreden van de SGP-eurofractie verschilt de stichting hartgrondig van mening met het partijbestuur, zij het dat de stichting daar wel positiever over denkt dan in het verleden.

„Men wordt door de SGP-propaganda op het verkeerde been gezet” - Peter op ’t Hof en Ton Verwijs, bestuursleden stichting

In het meinummer van ”In het Spoor” concludeert Verwijs dat de SGP-eurofractie „in veel gevallen wel een juist standpunt inneemt en dat in het algemeen gesproken de zaken helderder verwoord worden dan in de vorige zittingsperiode”. Tegenover het Reformatorisch Dagblad doen Op ’t Hof en Verwijs er nog een schepje bovenop: uit hun onderzoek van Ruissens bijdragen „is ons onmiskenbaar gebleken dat hij een harde werker is en ferme, terechte taal spreekt” inzake Israël en financiering van Palestijns terrorisme. „Terecht komt hij ook op voor boeren en vissers alsmede voor vervolgde christenen. Tevens spreekt hij duidelijke taal over abortus.”

Desondanks is het eindoordeel verre van positief. In de meeste gevallen ontbreekt „de beargumentering vanuit Gods Woord en wet”, en van een terugroepen „tot de wet en tot de getuigenis” komt weinig terecht, stellen de twee bestuursleden. Verwijs schreef dit ook al in ”In het Spoor”.

„Dit werpen wij verre van ons”, reageert Van Meeuwen daarop. „Wij weten en zien dat Bert-Jan zeer vrijmoedig en beslist uitkomt voor de Bijbelse beginselen van zijn politieke stellingnames.”

De bestuursleden van de landelijke stichting menen verder dat de SGP in het EP op meerdere punten tegen de Bijbel ingaat. In hun ogen gebeurt dat onder meer als de partij resoluties steunt die oproepen de doodstraf te verbieden. Kanttekening daarbij is overigens dat het hierbij mede kan gaan om resoluties die oproepen tot actie tegen christenvervolging.

„Kortom”, stellen de bestuursleden, „er wordt in Brussel door de SGP geen voluit Bijbels geluid te berde gebracht. Het argument om voor een helder christelijk geluid te gaan stemmen, vervalt daarmee dan ook.” Dat de afwezigheid van Ruissen kan zorgen voor méér seculier geluid, is voor de bestuursleden van de stichting niet relevant. Omdat het volgens hen principieel niet verantwoord is om te stemmen, „streven we niet naar een beter EP, maar naar opheffing van het EP”.

Programma

Twee andere punten waarover de stichting zich nu positiever uitlaat dan voorheen, betreffen het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst. De stichting erkent dat het SGP-programma eurosceptischer is dan het gezamenlijke programma van CU en SGP in 2019. Volgens hen is er gezien de grondslag en de doelstellingen van de EU echter maar één oplossing: een nexit. „Israël zal alleen wonen!” schrijven de twee. „Want helaas wil de SGP tot op heden lang niet zo ver gaan.”

„Het is positief dat er nu geen samenwerking meer is met de verwaterde ChristenUnie en dat er geen vrouwen op de lijst staan”, reageren Op ’t Hof en Verwijs op de vraag of er dit keer wél sprake is van een verantwoorde lijst om op te stemmen. In 2019 stelde de stichting namelijk in een advertentie in het Reformatorisch Dagblad dat dit niet het geval was. Maar, zo voegen ze meteen aan hun antwoord toe, mensen die kandidaat willen zijn, zien kennelijk de Bijbelse bezwaren daartegen niet. De conclusie luidt dan ook hetzelfde als vijf jaar geleden: ook nu is er geen verantwoorde lijst.

Stonden er in 2019 niet meer dan twaalf SGP’ers op de combilijst met de ChristenUnie, dit keer telt de SGP-lijst 39 namen. Het is voor de partij een noviteit dat elke provincie is vertegenwoordigd op de kandidatenlijst. Nieuw is ook dat uit meer behoudende plaatsen dan voorheen kandidaten op de EP-lijst staan, zoals Staphorst en Genemuiden.

„Het behoud van het helder christelijke geluid van Ruissen is van groot belang” - Dick van Meeuwen, partijvoorzitter SGP

Ook SGP-hoofdbestuurslid Breunis van de Weerd, die voorheen thuisbleef bij EP-verkiezingen, is kandidaat. Van de Weerd is betrokken bij de door de SGP georganiseerde avonden in plaatsen waar relatief veel bezwaarden wonen. „Vroeger weigerde ik te stemmen bij EU-verkiezingen. Omdat de EU zich steeds meer als een overheid gedraagt, vind ik dat ik gehoor moet geven aan de stemoproep”, aldus Van de Weerd. „Veel belangrijker” is volgens hem nog dat Ruissen „vrijwel alleen staat in het brengen van een helder Bijbels geluid in Brussel”. Daarbij moet hij denken aan Daniël, „die midden in een heidense omgeving op zijn post bleef en bleef bidden”.

Op ’t Hof en Verwijs vinden het echter „te betreuren” dat „hoe langer hoe meer mensen onder ons toch voor het EP gaan stemmen. Velen verdiepen zich onvoldoende in de bezwaren. Ook wordt men door de SGP-propaganda op het verkeerde been gezet, alsof de EU onze overheid zou zijn.” Volgens de bezwaarde bestuursleden wordt er kennelijk heil verwacht „van een vleselijke arm, van een God miskennende, op humanisme gebaseerde grootmacht, en niet van de Potentaat der potentaten”. Volgens hen is er slechts verwachting „in een weg van ware schulderkenning, verootmoediging, bekering en een zich losmaken uit goddeloze verbonden”.

Kortom: bij haar pogingen om ook kiezers die eerder bezwaard waren naar de stembus te krijgen, hoeft de SGP bepaald niet op hulp van de stichting te rekenen. Die is op een aantal punten weliswaar positiever dan voorheen en heeft haar standpunt heroverwogen, maar neemt opnieuw een diametraal andere positie in dan de SGP.