Ondanks grootschalige protesten heeft het Georgische parlement dinsdag in een derde en laatste lezing ingestemd met de controversiële ‘Russische’ wet. Er stemden 84 parlementsleden voor de wet en 30 tegen. Daarmee komt toetreding tot de Europese Unie in gevaar.
De wet –een initiatief van regeringspartij Georgische Droom (GD)– houdt in dat organisaties die meer dan 20 procent van hun inkomsten uit het buitenland ontvangen, zich moeten registreren als buitenlands agent. Wie zich niet aan de regels houdt, kan rekenen op hoge boetes.
De bevolking vreest dat de wet ertoe leidt dat Georgië meer gaat lijken op Rusland. Bovendien zijn veel Georgiërs bang dat het plan het toetredingsproces van Georgië tot de Europese Unie in de weg staat. Uit peilingen blijkt dat ruim 80 procent van de bevolking voor EU-lidmaatschap is.
De afgelopen weken werd dan ook fel gedemonstreerd op de straten van de hoofdstad Tbilisi. Schattingen over het aantal demonstranten lopen uiteen van 50.000 tot 200.000 betogers. In het parlement liepen de spanningen eveneens hoog op. Kort voor de wet werd goedgekeurd vonden schermutselingen plaats en gingen enkele parlementsleden met elkaar op de vuist.
Naast de oppositie is ook de onafhankelijke Georgische president Salome Zoerabisjvili verklaard tegenstander van de wet. Ze stelt dat „het Kremlin erop uit is het EU-lidmaatschap van Georgië te beïnvloeden”. Zoerabisjvili heeft aangegeven het plan te zullen vetoën, maar het door regeringspartij GD gedomineerde parlement heeft de macht om dat weer ongedaan te maken.
Gerechtelijke procedure
GD argumenteert dat de wet leidt tot meer transparantie en wijst naar de Verenigde Staten, waar sinds 1938 een soortgelijke wet van kracht is. Toch gaat die vergelijking niet op.
Een belangrijk verschil tussen de Georgische en de Amerikaanse Foreign Agents Registration Act (FARA) gaat over wie er wordt aangeduid als buitenlands agent. Bij de FARA gaat het in veel gevallen om personen of activiteiten, terwijl in de Kaukasusrepubliek ngo’s en mediabedrijven onder het vergrootglas komen te liggen.
Daar komt bij dat de Amerikaanse wet destijds is opgericht om het hoofd te bieden aan de dreiging die van nazi-Duitsland en de Sovjetunie uitging. Het idee dat het Westen een gevaar zou vormen voor Georgië is merkwaardig, aangezien GD vorig jaar het EU-lidmaatschap heeft aangevraagd.
Het belangrijkste onderscheid tussen beide wetten is dat in de VS een gerechtelijke procedure nodig is om iemand als buitenlands agent te bestempelen. In de Kaukasusrepubliek is die bevoegdheid in handen van de regering. Er is daardoor weinig controle van hogerhand.
Verkiezingen
Europese leiders maken zich zorgen over de toekomst van Georgië. Twaalf ministers van Buitenlandse Zaken stuurden vrijdag een indringende brief aan EU-buitenlandchef Joseph Borrell om met grote spoed een publieke analyse uit te voeren.
Borrell riep het parlement van de Kaukasusrepubliek woensdag op om de omstreden wet in te trekken. „Dat deze wet is aangenomen, heeft negatieve gevolgen voor Georgië op weg naar de EU. Het is aan Georgië om een keuze te maken over het vervolg”, schrijft hij in een verklaring.
De bevolking lijkt de Europese ambities niet op te geven. De protesten gaan voorlopig door en jonge Georgiërs vestigen hun hoop op de verkiezingen die in het najaar zullen plaatsvinden. Tina Bokuchava, leider van oppositiepartij UNM, is optimistisch: „De eenheid van de afgelopen weken kan in oktober leiden tot een keerpunt in de geschiedenis van ons land. Daar moeten we voor vechten”.
„Het Kremlin is erop uit het EU-lidmaatschap van Georgië te beïnvloeden” - Salome Zoerabisjvili, president Georgië
