Uiterst conservatieve evangelicals zijn ronduit teleurgesteld in Johnson, die bekend staat als een van de meest serieuze, Bijbelgetrouwe parlementariërs in de VS. Het meest uitgesproken daarin is het spraakmakende Republikeinse Congreslid Marjorie Taylor Greene. „Mike kan Christus niet meer volgen”, schreef zij op X.

Charlie Kirk, oprichter van de conservatieve organisatie Turning Point USA, zei vorige week: „Johnson steunt met de hulp aan Kyiv de decadentie en keert zich tegen het behoud van christelijke waarden waar Moskou voor strijdt.”

Met die stelling geeft Kirk precies aan wat evangelicals in de VS motiveert om tegen de hulp aan Oekraïne te zijn. Zij zien de Russische president Vladimir Poetin als beschermer van traditionele waarden en stellen dat Kyiv een centrum is van moreel verval. Concreet wordt dan genoemd het antihomobeleid van Moskou en de strijd die Rusland voert tegen de islam. Dat zijn de belangrijkste redenen waarom een forse groep evangelicals pertinent tegen hulp aan Oekraïne is.

Godsdienstvrijheid

Helemaal nieuw is dit niet. In de jaren 80 van de vorige eeuw, tijdens de regering van president Reagan, zagen alle conservatieven Rusland als het rijk van het kwaad. In de jaren 90, tijdens het conflict in Joegoslavië, gingen met name christelijke conservatieven de vraag stellen of men als VS tegen de christelijke Serviërs moest vechten, die met steun van Moskou in die jaren vochten tegen de islamitische Bosniërs.

Sympathie voor Rusland bij conservatieve evangelicals was er ook in later jaren. „Ik waardeer het zeer dat president Poetin Russische jongeren beschermt tegen homoseksuele propaganda”,  zei evangelist Franklin Graham tijdens een reis naar Rusland.

Sommige conservatieve evangelicals gaan nog een stap verder dan het waarderen van Poetins optreden tegen homoseksuelen en moslims. Zij beweren dat Rusland een voorvechter is van godsdienstvrijheid en Zelensky juist op dat punt een bedreiging is. Het optreden van de voormalige presentator van de conservatieve zender Fox News, Tucker Carlson, in februari was daarbij een belangrijke katalysator.

Tijdens een Republikeins verkiezingsevent in de staat Iowa, in juli vorig jaar, viel Carlson voormalig vicepresident Mike Pence hard aan omdat deze pleitte voor hulp aan Kyiv. De voormalige presentator stelde dat „de Jood Zelensky” verantwoordelijk is voor de vervolging van christenen. Hij zou priesters die trouw blijven aan het gezag van de Russisch-orthodoxe patriarch Kirill laten arresteren. Pence bestreed dat, maar Carlson hield voet bij stuk. In een interview, in februari van dit jaar, met Poetin gaf Carlson de Russische leider alle ruimte om te beweren dat zijn land garant staat voor godsdienstvrijheid en dat Kyiv priesters vermoordt.

Leugen

De echo daarvan klonk toen Congreslid Greene in een televisieprogramma zei: „Het gaat om een oorlog tegen het christendom. De Oekraïense regering valt christenen aan: ze executeert priesters. Rusland valt het christendom niet aan. Sterker nog, het lijkt christenen te beschermen.”

Hoewel niet iedere evangelical deze opvatting voor 100 procent deelt, is het wel opvallend dat het draagvlak bij deze groep voor steun aan Kyiv in de achterliggende twee jaar fors slonk. Toen Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel was 77 procent van de evangelicals voor hulp aan Kyiv. Uit een onderzoek uitgevoerd eind 2023 blijkt dat nog slechts 28 procent van de evangelicals dit een goed idee vindt.

Mike Johnson deelde heel lang het standpunt van de conservatieve evangelicals die tegen hulp aan Kyiv zijn. Hij veranderde van gedachten toen hij door vooraanstaande evangelicale leiders werd gewezen op het brute optreden van de Russen tegen met name evangelische christenen in bezet Oekraïne.

„Dit is een leugen die satan verspreidt om conservatieve evangelicals in Amerika op een dwaalspoor te brengen” - Richard Land, conservatieve commentator

De bekende conservatieve baptist Richard Land was een van de ondertekenaars van een brandbrief aan Johnson. Hij noemt de bewering dat Poetin de godsdienstvrijheid verdedigt een „leugen die satan verspreidt om conservatieve evangelicals in Amerika op een dwaalspoor te brengen. Zij moeten zich bekeren.” Johnson volgde die oproep.