Nadat Rusland Oekraïne in 2022 binnenviel, maakte Brussel uitbreiding van de Europese Unie tot haar topprioriteit. Maar nu het moment van de waarheid dichtbij komt,krabben progressieve krachten zich achter de oren. Natuurlijk hoort Oekraïne bij de EU, klinkt het in Brussel. Maar Oekraïners denken wel erg traditioneel over huwelijk en gezin, vindt de homolobby.

In december ontmoetten lhbti-activisten uit Oekraïne, Moldavië en Georgië in het Brusselse congrescentrum Press Club vertegenwoordigers uit de EU. De bijeenkomst is georganiseerd door ILGA-Europe, de grootste overkoepelende organisatie in Europa die strijdt voor gelijke rechten voor de lhbti-gemeenschap. Volgens de activisten worden lhbti’ers in hun land geconfronteerd met „ernstige discriminatie”. Een voorbeeld: Als homoseksuele militairen aan het front sneuvelen, kunnen hun partners niet op financiële ondersteuning van de autoriteiten rekenen.

Dat moet anders, klinkt het. „Als jullie perspectief op toetreding bieden, moeten wij onze verantwoordelijkheid nemen”, zeggen de activisten. Maar ze hopen op verandering. „Wij zullen als kandidaat-lidstaat bereidheid tonen om te integreren”, gelooft lhbti-activist Rina Rybalko van de Oekraïense lobbyorganisatie Gender Stream.

Moldavië en Georgië hebben al wetgeving die lhbti’ers moet beschermen bij haatmisdrijven op grond van seksuele geaardheid of genderidentiteit.In het Oekraïense parlement diende parlementslid Inna Sovsun vorig jaar een voorstel in om geregistreerd partnerschap voor homoseksuelen een wettelijke status te geven. In haar land is de lhbti-gemeenschap steeds breder geaccepteerd, blijkt uit cijfers van het National Democratic Institute. Vorig jaar vond 58 procent van de Oekraïners dat een homoseksueel dezelfde rechten moet hebben als een hetero. In 2016 bestempelde nog 60 procent homoseksualiteit als negatief, zegt het Kyiv International Institute of Sociology. Vorig jaar kwam in een soortgelijke peiling naar voren dat dit percentage was gekrompen tot 38 procent.

Ook in andere landen grenzend aan Rusland is een trend naar bredere acceptatie van lhbti’ers zichtbaar. In Estland, waar het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht vanaf 1 januari wettelijk is vastgelegd, nam de acceptatie van het homohuwelijk in tien jaar tijd toe van 34 naar 53 procent, blijkt uit cijfers van het Estse Centrum voor Mensenrechten.

Analisten wijzen de toegenomen acceptatie van lhbti’ers toe aan het feit dat steeds meer mensen in voormalige Oostbloklanden zich aangetrokken voelen tot het progressieve Westen en afkerig zijn van Rusland. De Russische president Vladimir Poetin wil juist „traditionele en christelijke” waarden promoten en zei in 2022 dat het Westen „op weg is naar satanisme”, waarbij hij de lhbti-rechten als voorbeeld noemde. In november verbood het Russische hooggerechtshof de internationale lhbti-beweging en omschreef die als extremistisch.

„Alles wat onze vijand haat, steun ik”, zegt het Oekraïnse parlementslid Andriy Kozhemiakin over het voorstel om het geregistreerd partnerschap voor mensen van hetzelfde geslacht in zijn land wettelijk vast te leggen. „Deze wet is een glimlach naar Europa en beledigend naar Rusland, dus ik steun het.” Zover is het overigens nog niet, omdat de Oekraïense grondwet in oorlogstijd niet aangepast mag worden.

Maar toch. Lang vreesden progressieven dat EU-uitbreiding ten koste zou gaan van hun agenda. Nu is het voor conservatief Europa tijd om zich achter de oren te krabben. Perspectief op toetreding lijkt in Oekraïne samen te gaan met een bredere acceptatie van de lhbti-gemeenschap. Het is niet vanzelfsprekend dat uitbreiding in Oost-Europa het christelijke geluid in de EU versterkt. Eerder lijkt perspectief op toetreding het progressieve narratief in Oekraïne te stimuleren.

>rd.nl/buza