Wat was het meest typerende deel van het zaterdag gehouden convent in de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK)? Op die vraag zijn verschillende antwoorden mogelijk. Wie de dag vooral beleefde als een samenkomst van verbondenheid, zegt misschien: „Het gezamenlijk opzeggen van de apostolische geloofsbelijdenis.” Of: „Toen we naar de videoclip keken waarin jongeren aangaven waarom ze trots zijn op hun kerk, de CGK.”

Wat in elk geval óók een betekenisvol deel van de dag was, is het panelgesprek over Schriftgezag en Schriftbeschouwing. Het is immers evident dat rond dit thema veel spanningen in de CGK samenkomen. Wat goed te merken viel toen onder leiding van ds. S.P. Roosendaal, deputaat vertegenwoordiging, een viertal theologen met elkaar in gesprek ging: drs. F.W. van der Rhee (Veenendaal-Pniël), dr. B.A.T. Witzier (Apeldoorn-Barnabas), dr. C.P. de Boer (Renswoude) en prof. dr. H.G.L. Peels (emeritus hoogleraar Oude Testament aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA)). Vooral de laatste twee botsten zaterdag stevig, blijkt uit de livestream die door de CGK maandagmiddag online is gezet.

Lees ook

Convent CGK maakt, ook achteraf, veel los

Nog veel leren

Dat begon al toen dr. De Boer prof. Peels confronteerde met door hem in 1996 gedane uitspraken, zoals uit een toespraak voor de werkgroep Vrouw in de kerk. Peels zei toen: „We zijn ervan overtuigd dat op basis van exegese van de Schriften de weg voor de vrouw naar het ambt niet vrij is. Ik zeg dit mede om wat Paulus schreef. Ik blijf bij deze mening tot aangetoond wordt dat de Schrift het tegendeel spreekt.” Sindsdien zijn velen in de CGK, onder wie prof. Peels, de Bijbel anders gaan lezen, betoogde dr. De Boer, die aangaf op dit convent „maar één intentie” te hebben: „Hoe krijgen we elkaar weer bij de Schrift?”

Prof. Peels ontkende zijn verandering in visie, gegroeid door „intenser en eerlijker Bijbellezen”, niet. „Ik was toen net drie jaar hoogleraar en moest toen nog veel leren”, verklaarde hij zijn uitspraken uit 1996. Wat zaterdag vanuit de zaal tot een lachsalvo leidde.

„Nee, Eric, wij zijn het over de verhouding man-vrouw niet met elkaar eens; anders zaten wij hier vandaag niet” - dr. C.P. de Boer, predikant te Renswoude

Toen op een later moment in het panelgesprek prof. Peels betoogde dat dr. De Boer en hij „het eigenlijk volledig eens zijn over wat de Bijbel zegt over de man-vrouwverhouding”, maar dat zij dat „elk met andere woorden doorvertalen naar onze tijd”, repliceerde De Boer, hintend op het grote meningsverschil in de CGK over vrouwen in het ambt: „Dit gaat echt te snel. Wij zijn het hierover niet eens. Anders zaten we hier vanmorgen niet en was deze dag ook niet nodig.”

Brug geslagen

Pittiger nog werd de toon toen even later het thema schepping–evolutie ter sprake kwam. Dr. De Boer bekritiseerde een bijdrage van prof. Peels aan een studie uit 2019 over schepping en evolutie. „In dat artikel wordt er eigenlijk een brug geslagen tussen het lezen van Genesis 1 als het Woord van God en het evolutionisme zoals het op dit moment in onze cultuur domineert. Eric en anderen zoeken die twee te integreren”, aldus de predikant uit Renswoude. Volgens hem strijdt zo’n benadering met de belijdenis, dus onder meer met Zondag 9 en 10 van de Heidelbergse Catechismus. „Als je Genesis 1 en 2 niet meer leest als een historisch, chronologisch verslag van de schepping, dan lees je de Schrift anders dan hij tot voor kort in de breedte van onze kerken gelezen werd.”

Dat leidde bij prof. Peels weer tot een scherpe ontkenning. „Dan moet jij, Pieter, wel nauwkeurig lezen wat ik schreef. Want dat ik schepping en evolutie zou willen harmoniseren, is pertinent onjuist.”

Wat dr. De Boer dan weer niet overtuigde. „Als student moest ik aan de TUA voor een tentamen de beknopte dogmatiek van Van Genderen doornemen, die dit standpunt, dat Eric verdedigt, afwijst. Ik denk dat als we deze discussie laten lopen en na dit convent weer als schepen in de nacht aan elkaar voorbijgaan, dat we elkaar dan echt kwijt zijn. En dat is het me niet waard.” Volgens De Boer „kleur je buiten de lijnen van de confessie als je, zoals Eric doet, het standpunt verdedigt dat er achter Genesis 1 een wereld van miljarden jaren schuilgaat, waar wij geen idee van hebben, en dat mens en mensaap uiteindelijk op dezelfde voorouders teruggaan.”

Literair genre

Beide theologen kwamen zaterdag niet nader tot elkaar. Prof. Peels: „Voor mij mag de Schrift zelf zeggen hoe zij gelezen wil worden. Hoe presenteert zij zichzelf? Wat voor literair genre staat er? Als mensen teksten als die in Genesis biddend om de Heilige Geest lezen en dan tot verschillende conclusies komen, mag dat mijns inziens nooit kerkscheidend zijn. Dan moeten we, bij wijze van spreken, ook Augustinus de kerk uitzetten.”

De meningsverschillen tussen de panelleden kwamen ook naar voren toen de conventgangers, via hun mobiele telefoons, mochten reageren op diverse stellingen, zoals: ”Wie in de Bijbel ruimte ziet voor vrouwelijke ambtsdragers, is bezig vrijzinnig te worden”. 66 procent was het met deze stelling oneens, 28 procent eens, 6 procent wist het niet. Of bij de stelling: ”Ik kan heilig avondmaal vieren in een kerk waar men vrouwelijke ambtsdragers heeft”. 69 procent was het met deze stelling eens, 27 procent oneens, 4 procent wist het niet.

Bleek uit in maart ingestuurde reacties al dat minstens 60 procent van alle kerkenraden voorstander is van een kerkstelsel waarin men elkaar meer ruimte geeft voor bijvoorbeeld vrouwen in het ambt, en dat 30 procent dat beslist niet wil – diezelfde krachtsverhouding kwam zaterdag naar voren uit diverse peilingen over kerk en kerkverband. Eén voorbeeld. De stelling: ”Als je plaatselijk afwijkt van majeure punten van wat de generale synode besloten heeft, dan zondig je ten diepste tegen de liefde”, kreeg de steun van 31 procent van de bezoekers, 59 procent was het ermee oneens, 10 procent wist het niet.

Begaanbare weg

Zou deze telkens weer terugkerende verdeeldheid er ook niet de reden van zijn dat de stelling: ”Het convent heeft mij meer hoop gegeven dat de CGK een begaanbare weg vinden”, slechts door 44 procent van de bezoekers werd beaamd, terwijl 36 procent het ermee oneens was en 20 procent het niet wist?