Om de genoemde problemen zo veel mogelijk te voorkomen, meent De Jong dat het wel een paar tandjes minder mag met de privacy van álle internetgebruikers. Daarbij pleit hij voor technologie die internetcontent kan detecteren en blokkeren. Dat is volgens ons een uiterst zorgwekkende denkrichting, die veel meer nadelen dan voordelen heeft.

Voor iemand die zich erin heeft verdiept, is het blokkeren van content namelijk goed te omzeilen. Gebruik van het TOR-netwerk, de inzet van VPN-software en de stormachtige ontwikkeling van Web3-concepten bieden steeds meer mogelijkheden om alle (goedbedoelde?) preventieve maatregelen te omzeilen.

Big Brother

Bovendien tast het preventief blokkeren van internetcontent fundamentele rechten aan, zonder dat voldoende is aangetoond dat aan de essentiële waarborgen van noodzakelijkheid en proportionaliteit wordt voldaan.

Met het gemak waarmee nu door oplossingen van Cyacomb Safety en SafeToNet kinderporno kan worden geblokkeerd, kan naar believen ook andere content worden geblokkeerd die met goede bedoelingen wordt gedeeld (zoals medische foto’s van lichaamsafwijkingen) of content die de overheid op dat moment als onwelgevallig beschouwt. Denk aan christenen die een als ”ouderwets” bestempelde mening hebben over het klassieke huwelijk tussen man en vrouw of die om principiële redenen tegen vaccinatie zijn. Of aan burgers die een afwijkende mening hebben over het coronabeleid of die een uitgesproken mening hebben over het conflict in Gaza.

De Jong doet het voorkomen alsof internet een volstrekt ongereguleerde vrijplaats is. Dat is hooguit waar geweest in de allereerste begintijd van internet, begin jaren 90. Maar sinds die tijd is internet steeds meer gereguleerd, waarbij de vrijheid en privacy van consumenten steeds meer onder druk zijn komen te staan. Daar komt bij dat anonimiteit in de publieke ruimte vrijwel niet meer bestaat: overal vindt wel gezichtsherkenning plaats (alleen al vanwege alle publieke en deurbelcamera’s). Burgers worden op heel veel plekken gevolgd via wifisignalen en anoniem surfen op internet is alleen mogelijk als je je daarin hebt verdiept. Smartphones vandaag de dag zijn een ware goudmijn voor opsporingsdiensten omdat daarop allerlei informatie is te vinden. Deze diensten beleven een gouden eeuw van surveillance met toegang tot meer data van Europese burgers dan ooit tevoren.

Altijd wat te verbergen

Daarom zijn wij niet zo gelukkig met De Jongs relativerende toon over de waarde van privacy. Angst voor een Big Brother-staat is juist een heel goede raadgever. Als burgers hebben wij immers allemaal wat te verbergen voor elkaar en voor de overheid: onze medische gegevens, gegevens over seksueel gedrag en godsdienstige overtuigingen gaan de overheid niets aan.

De vaak argeloos gebezigde uitdrukking ”ik heb niets te verbergen” weerspiegelt een gevaarlijke naïviteit die doet denken aan een donker hoofdstuk uit de geschiedenis, de Tweede Wereldoorlog, toen opeens bleek dat we wél iets te verbergen hadden. Na de oorlog drong het besef door dat mede dankzij de perfecte Jodenadministratie een groot deel van de Joodse gemeenschap in Nederland door de bezetter kon worden opgespoord en gedeporteerd.

De maatschappij verandert bovendien continu: standpunten die nu (nog) acceptabel worden geacht, zijn dat mogelijk over een aantal jaren niet meer. Een tweet waarin steun betuigd wordt aan antiabortusactivisten zal mogelijk over een aantal jaren strafrechtelijk als ”haatzaaien” worden aangemerkt. Ontwikkelingen elders in Europa (zoals Finland en Schotland) geven zeer te denken…

Een belangrijke les: persoonlijke informatie is het beschermen waard. „Arguing that you don’t care about the right to privacy because you have nothing to hide is no different than saying you don’t care about free speech because you have nothing to say” (Zeggen dat je niets geeft om het recht op privacy omdat je niets te verbergen hebt, is als zeggen dat je niets geeft om de vrijheid van meningsuiting omdat je niets te zeggen hebt; Edward Snowden).

De auteurs zijn werkzaam op het snijvlak van informatiebeveiliging en privacy.