De Engelse gezondheidsdienst NHS heeft besloten dat kinderen en jongeren in genderklinieken niet langer puberteitsblokkers voorgeschreven krijgen.
Volgens de NHS is er niet genoeg bewijs voor de veiligheid van puberteitsblokkers, die de lichamelijke ontwikkeling tijdens de puberteit stoppen. Ook zijn er twijfels over de „klinische effectiviteit” voor minderjarigen. Het middel is voor hen alleen nog beschikbaar als onderdeel van klinisch onderzoek. De regering in Londen zegt dat deze „historische beslissing” in het belang van kinderen is.
Onzekerheid hoort bij de puberteit, zegt psychiater Luuk Kalverdijk. Hij is een van de onderzoekers van het UMC Groningen die in 2001 begonnen met een langlopende studie. Daarvoor verzamelden ze data over de gezondheid en het welbevinden van ruim 2700 jongeren. Elke drie jaar werden zij opnieuw ondervraagd, ook over de stelling ”Ik wil van het andere geslacht zijn”. Bij elke volgende vragenlijst daalde het totale percentage van jongeren die daarmee instemden. Vorige week brachten de onderzoekers cijfers over dit onderdeel naar buiten.
Maar weinig jongeren hadden bij elke meting twijfels: slechts een op de duizend zei iedere keer van het andere geslacht te willen zijn. Terwijl bijna een op de vijf dit op enig moment aangaf.
Zelfbeeld
Volgens Kalverdijk kun je niet zeggen dat dan bij die een op de duizend met een consequente en stabiele wens sprake is van genderdysforie. „Er zijn ook mensen die hier pas na hun elfde mee komen. Bovendien hebben we maar één vraag over dit onderwerp gesteld.”
Wel maakt het onderzoek duidelijk dat vragen en twijfels over genderidentiteit horen bij de identiteitsontwikkeling, zegt hij. „Kinderen roepen soms ook dat ze hetzelfde beroep als papa of mama willen uitoefenen. Naarmate ze ouder worden verandert dat. Op den duur wordt zo’n wens stabiel.”
De onderzoekers zien dat de groep die van het andere geslacht wil zijn vaker kampt met psychische klachten en een negatief zelfbeeld. Ook is het aantal meisjes dat in de vroege tienerjaren een jongen wil zijn groter dan andersom.
Hoe kunnen ouders er het beste mee omgaan als hun tiener zegt liever van het andere geslacht te zijn?
„Als een kind daar zelf mee komt, is het met die vraag bezig geweest. Dat is wat anders dan wanneer zij ernaar gevraagd zijn, zoals wij hebben gedaan. Ik zou doorvragen naar wat zo’n kind daarmee bedoelt. Misschien wil een meisje gewoon graag een mannelijk beroep uitoefenen. Dan heb je een onderwerp om over door te praten.”
Jullie als onderzoekers vinden dat we twijfels over het geslacht moeten normaliseren, omdat ze erbij horen. Wat betekent dat normaliseren in de praktijk?
„Iedereen is nu zo bezig met het thema transgender, dat mensen de lijn al snel doortrekken als een jongere een keer twijfels over zijn geslacht uit: je zult wel transgender zijn. Daar willen we nuance op geven. Die twijfels komen vaak voor en verdwijnen ook weer. Ga ze dus niet bij voorbaat problematiseren.”
Maar wat raadt u ouders aan? Moeten zij die twijfels bevestigen? Is het verstandig hulp te zoeken?
„Neem de vragen die een kind heeft serieus. Negeer ze niet. Maar zie ze ook niet gelijk als een alarmsignaal. Je hoort weleens van mensen met genderdysforie dat ze hun twijfels op jonge leeftijd aangekaart hebben, maar toen te horen kregen: Maak je er maar niet druk over. Dat is jammer. Ga het open gesprek erover aan: „Wat bedoel je ermee? Kun je er wat over vertellen?”
Hulp zoeken hoeft niet gelijk. Het is belangrijk om te zien of je kind lijdt onder de twijfels en of dat zo blijft. Dat lukt alleen als je in contact blijft met je kind.”
Wat betekenen deze uitkomsten voor de behandeling van minderjarigen?
„Die zal niet drastisch veranderen. Het is vooral belangrijk dat ouders en leerkrachten weten dat twijfels over het geslacht horen bij een normale ontwikkeling. Ik zeg altijd maar: alle zebra’s hebben strepen, maar niet alles wat strepen heeft, is een zebra.”
Maar als je weet dat twijfels vaak overgaan, moet je dan niet veel voorzichtiger worden met bijvoorbeeld puberteitsremmers, die fors ingrijpen in de ontwikkeling van een kind?
„Dat is iets wat niet lichtvaardig gebeurt. Door die remmers win je juist tijd om duidelijker te krijgen of de gendertwijfels stabiel zijn. Ze bieden de kans om weer te stoppen, waarna de natuurlijke ontwikkeling verder gaat. We moeten ons realiseren dat dit geen onderzoek is onder kinderen die een medisch traject zijn gestart.”
Verwacht u dat het aantal jongeren met twijfels aan de genderidentiteit nu groter is dan twintig jaar terug, door de toenemende aandacht hiervoor?
„Door de komst van sociale media is het makkelijker om het over twijfels te hebben. Maar we zien dat die groep vroeger ook al groot was, toen het onderwerp op tv nauwelijks aandacht kreeg.
