Door het personeelstekort in de gevangenissen hoeven ongeveer 1800 veroordeelden die hun straf in vrijheid mogen afwachten, nog niet naar de cel. Demissionair minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) had eind vorig jaar besloten dat deze zogenoemde zelfmelders voorlopig niet worden opgeroepen om hun opgelegde straf uit te zitten. Deze noodmaatregel was volgens hem nodig om celruimte beschikbaar te hebben om arrestanten van de politie en preventief gehechten op te sluiten.
Dat is gelukt, maar het leidt er wel toe dat een groeiende groep veroordeelde mensen wacht op de uitvoering van een celstraf, zegt hij in een Kamerdebat. Weerwind vindt het belangrijk dat iedere veroordeelde uiteindelijk zijn straf uitzit. Maar hij kan niet voorspellen hoelang de tijdelijke maatregel nog duurt. Eerst zijn nieuwe en structurele maatregelen nodig en daarover is in de sector nog druk overleg. „Moeilijke maatregelen zijn onontkoombaar”, zegt hij.
De cellen zijn er wel, maar omdat er niet genoeg mensen werken in de gevangenissen, zijn die niet bruikbaar. De personeelskrapte speelt volgens Weerwind in de hele maatschappij. Er wordt nagedacht over manieren medewerkers aan te trekken en ook te behouden voor het gevangeniswerk.
In de Tweede Kamer leven grote zorgen over de situatie, omdat die niet rechtvaardig is tegenover slachtoffers en omdat het niet goed is dat criminelen pas later hun straf hoeven te ondergaan. Meerdere fracties willen dat er slimmer wordt gestraft. Zo denken D66 en NSC aan meer elektronische thuisdetentie. Ook zouden mensen die hun boete niet betalen, een taakstraf moeten krijgen in plaats van dat ze naar de cel moeten. De minister neemt dat idee mee, maar zegt dat dit soort wijzigingen aan een volgend kabinet is om een beslissing over te nemen.
Weerwind komt uiterlijk begin april met meer informatie over opties om de problemen aan te pakken.