De technieksector heeft een schreeuwend gebrek aan arbeidskrachten. Bedrijven trekken alles uit de kast in hun jacht op personeel. Zo proberen ze piepjonge scholieren aan zich te binden. Ook de vmbo’ers van de Pieter Zandt Scholengemeenschap in Kampen zijn gewild.
Het ruikt naar hout in de techniekruimte van de sector bouw. Overal zijn scholieren druk bezig met handwerk. Vier jongens leggen een pvc-vloer. Ieder van hen zit gebogen over zijn eigen vierkante meter. De handen gaan bedrijvig heen en weer. Het lijkt wel een wedstrijd. Een werknemer van vloerengroothandel Cotap geeft de jongens instructies.
Even verderop leggen een paar scholieren bossen riet op een schuine houten constructie. Ze maken kennis met het vak van rietdekker. Jan Pothoven staat dinsdag glunderend naar de bedrijvigheid te kijken. Hij is docent bouw en stagebegeleider op de Pieter Zandt. Hij is als kartrekker vanaf november al druk met de organisatie van de techniekdag voor leerlingen en bedrijven.
Het gaat om honderd leerlingen van vmbo-3 die het profiel PIE (Produceren, Installeren & Energie) of BWI (Bouwen, Wonen & Interieur) volgen. „Met deze dag willen we laten zien dat er beroepen zijn die ze in de dagelijkse praktijk op school niet kunnen ervaren. Rietdekken, stratenmaken, tegelzetten en robotlassen: het komt allemaal voorbij.”
Vorig jaar begon Pothoven klein. Nu heeft hij achttien bedrijven over de vloer. „Deze ondernemers kunnen nu al contact leggen met onze leerlingen. Hun enthousiasmeren. En dat gebeurt ook. Vorig jaar hadden we een jongen die steengoed bleek te zijn in het leggen van pvc-vloer in visgraatmotief. Hij was pas vijftien. Die is straks zzp’er en gaat een goede boterham verdienen.”
Twee jongens staan met een schep in de hand bij een paar vierkante meter zand en stukken pvc-buis. Ze leren hoe ze pvc-leiding moeten aanleggen. Naast een glimmende graafmachine leggen een aantal scholieren bakstenen in een gespreid bedje van zand. Enkele passen verderop zijn dakdekkers in de weer met een brandertje. Dat is te ruiken. Een medewerker van Klaas de Bruin dak- en gevelbekleding brengt de jongens de basis- beginselen van het dakbranden bij.
„Zo’n brander is wel mooi”, zegt een van de jongens glunderend. Zijn naam, Wilco van Engelenhoven, staat op zijn shirt. De veertienjarige merkt wel dat het bedrijf erop is gebrand hem enthousiast te krijgen voor het vak. „De instructeur vroeg: „Welke richting ga je doen?” Hij hoopt natuurlijk dat ik dakdekker zeg. Daar is hij op uit.” Wilco heeft nog geen idee welke kant hij op wil. „Ik hoop vandaag meer duidelijkheid te krijgen.” Als stage kiest hij waarschijnlijk voor een klusbedrijf dat actief is in renovatie en onderhoud. „Nieuwbouw lijkt me niks.” En dan met een diploma op zak naar het Deltion College voor een BBL-opleiding. „Vier dagen werken, één dag naar school. Ik kijk er nu al naar uit.”
Rietdekken
Docent Pothoven was zelf tot vijf jaar geleden projectleider in de installatiebranche. Nu staat hij als stagebegeleider nog steeds met één been in het bedrijfsleven. „Ondernemers hebben de school nodig en andersom. Deze techniekdag heeft vorig jaar twee toekomstige werknemers opgeleverd voor een bouwbedrijf. En voor rietdekken bestaat geen aparte opleiding, dus dit is een uitgelezen kans voor zo’n ondernemer om met leerlingen in aanraking te komen. En wat denk je van stratenmakers? Het is straks vechten om goede arbeidskrachten.”
Waar bedrijven zich in eerdere jaren focusten op het mbo, proberen ze nu op de middelbare school al jongeren te enthousiasmeren voor hun vak. En het liefst hengelen ze scholieren binnen via een stage. Dat was vijf jaar geleden nog niet zo”, constateert Pothoven. „Volgend jaar, tijdens hun stage, hebben de scholieren eigenlijk al een job, al zullen ze ook nog een vervolgopleiding op het mbo moeten doen.”
Voor Pothoven kan het in aanraking brengen met een praktisch beroep niet vroeg genoeg beginnen. „We hadden hier kortgeleden een kleuterklas van een lokale basisschool te gast voor een project over stenen en bouwen. Hoe leuk is het om deze kinderen met een troffel aan het metselen te zien.”
Aannemerij
Ook Gerard Lokhorst, leerlingbegeleider bij Salverda Bouw in ’t Harde, weet dat de jeugd de toekomst heeft. „Onze toekomstige werknemers zoeken we in het onderwijs. Zelfs al op de lagere school tegenwoordig. Een van onze projectleiders is vorig jaar op een basisschool geweest voor een presentatie over het bouwbedrijf.”
Lokhorst is dan ook op de techniekdag om jongelui te zoeken. Dat heeft volgens hem alles te maken met de krapte in de volle breedte van de aannemerij. „Al zijn er maar een paar uit deze groep die bij ons willen komen snuffelen, dan is het de moeite waard. We hebben een grote behoefte aan doeners.” Lokhorst begeleidt de leerlingen die bij Salverda Bouw stage lopen. Hij bezoekt ze bijvoorbeeld op bouwplaatsen in het hele land. „Ze kunnen met hun vragen bij mij terecht.” De voormalige hoofduitvoerder werkt al 55 jaar bij het bouwbedrijf en is eigenlijk al met pensioen. „„Wil je dit nog even blijven doen?” vroegen ze mij. En dat doe ik graag. Het is mooi om met jongeren te werken.”
De tieners moeten zelf nadenken over welk bedrijf bij hen past, benadrukt Pothoven. „Ze krijgen alle ruimte om zich te oriënteren. Niet alleen op deze stagemarkt, maar ze kunnen bijvoorbeeld ook vrij krijgen als ze een uitnodiging ontvangen voor een kerstborrel bij een bedrijf. Ze gaan dan sfeer proeven onder het genot van een hapje en een drankje. Er gaat een wereld voor ze open.” Salverda Bouw geeft ook rondleidingen aan vierdeklassers. Lokhorst: „Dan doen we een rondje werkplaats. Zo kunnen ze even in het hart van het bedrijf kijken.” Al tijdens de snuffelstage krijgen de scholieren „een minimale” vergoeding bij Salverda Bouw. „Dat zakcentje vinden ze geweldig.” Daarnaast krijgen ze een vakblad thuisgestuurd en zijn ze welkom op een barbecue of kerstborrel.
Hotelovernachting
Lokhorst vertelt dat ook meiden mondjesmaat de weg richting de bouw weten te vinden. Een meisje uit de vierde klas is nu werkvoorbereider voor Salverda op een bouwproject in Amsterdam. „Iedereen met een juiste instelling is welkom bij ons. Collega’s die een nieuwe timmerman aanbrengen, krijgen een gratis hotelovernachting.” Een hoger salaris voor de werknemers is uiteindelijk niet de oplossing, denkt Lokhorst. „Het gaat om arbeidsplezier. En respect voor elkaar.”
De leerlingen proeven nog even door van de verschillende vakgebieden op de techniekdag. Lokhorst: „Ik sprak net een jongen die het rietdekken wel mooi vond. Z’n vader doet het ook, begreep ik.” Lachend: „Straks krijgen ze nog keuzestress.”
