In de Vroege Kerk en die van de middeleeuwen waren het de weken waarin de christenen zich door vasten en boete voorbereidden op de komende feesttijd. De Reformatie van de 16e eeuw heeft het accent verlegd naar de verkondiging van het lijden en sterven van de Heere Jezus. In die traditie zullen de dienaren van het Woord vanaf morgen tot aan Pasen de gemeente weer bijzonder bepalen bij het verzoenend werk van Christus. Stoppen met formatiebesprekingen: een slimme zet van Omtzigt.

In 1849, dus nu 175 jaar geleden, viel de eerste lijdenszondag op de 18e februari. In de Niederländisch Reformierte Gemeinde te Elberfeld in Duitsland ging de eigen dienaar dr. H.F. Kohlbrugge zijn gemeente die dag in twee diensten voor. Eind september van dat jaar zou hij het nieuwe kerkgebouw aan de Deweerthstrasse in gebruik nemen. Nu moest de gemeente nog genoegen nemen met de zaal van weduwe Obermeijer in het centrum van de stad. De stof voor de predikatie van die ochtend was genomen uit Johannes 13: de voetwassing van de discipelen door de Heiland.

De lijdenspreken van dr. Kohlbrugge zijn wat mij betreft de meest indrukwekkende van zijn predikarbeid. Zijn theologie was theologie van het kruis, en zo ook zijn prediking. Met Paulus, Luther en anderen wilde hij niet weten dan Jezus Christus en Die gekruisigd. Volgens Kohlbrugge is het leven van de gelovige „de geschiedenis van een mens die hardnekkig zondigt, en die slechts door hardnekkige liefde gered wordt”. Welnu, het lijden en sterven van de Zaligmaker is het hoogste betoon van deze liefde. Liefde tot het einde…

De preek over de voetwassing daar en toen in Elberfeld had een spits: de vrucht van dit borgtochtelijke liefdebetoon. Die is tweevoudig. Kort gezegd: tot vergeving van de zonden en tot bekering van het leven.

„De daad van het voetwassen door Christus moest bij hen het geloof opwekken en versterken. Het moest in hen de bestendige werking hebben dat het geloof bij hen niet ophield en dat zij bij al het verpletterende gevoel van hun zonden en onreinheid de Heere niet verlaten, maar in Hem zouden blijven. De vrijspraak „U bent rein!”, moest in hun zielen blijven liggen door de Heilige Geest. Zo waren zij dan verzekerd tegen het ongeloof. (…) Maar deze daad moest in hen ook de werking hebben dat zij elke trotsheid boog en de Zijnen elkaar wederkerig liefhadden als arme zondaars, aan wie alleen barmhartigheid wedervaren was. Aan hen die alleen rein waren door Zijn liefde en woord. De een moest zich daarom niet boven de ander zetten als de ene broeder iets tegen de andere mocht hebben. Nee, deze daad strekte om hen indachtig te doen blijven hoe hun Heere en Meester, Hij, de Meerdere, de mindere gediend had. Hij had Zichzelf van alles ontledigd en ter wille van hen, tot eeuwige verlossing van hun zielen, de minste willen zijn.”

Wat zullen dat goede lijdensweken zijn! Leven uit de voetwassing door de Ene en de praktijk van het voeten wassen van de naaste.

De auteur is christelijk gereformeerd emeritus predikant.