Jönköping: het Jeruzalem van Zweden
Jönköping heet het ”Jeruzalem van Zweden”. De stad en de omgeving telden vele kerken. En nog steeds zijn er kerken met elke zondag honderden bezoekers per dienst in het verder overwegend seculiere Zweden.
De stad aan het Vätternmeer is wit van de sneeuw. Het wordt al vroeg schemerig. Dan gaat de verlichting van de statige Sofiakerk aan, de hoofdkerk van de stad. Ze is het grootste bedehuis van de regiostad met zo’n 85.000 inwoners. In de Sofia komt de grote lutherse gemeente, onderdeel van de Kerk van Zweden, samen.
In de straten rond de Sofiakerk zijn meer godshuizen te vinden. Zoals de opvallend zachtroze geschilderde Immanuelkerk. Hier huist de gemeente van ds. Daniël Wranhult. Met een handdruk groet de predikant bezoekers. Hijzelf is druk, maar gastvrouw Evan Karlsson vertelt bij een kop koffie meer over de gemeente en hoe de kerk haar tweede „huis” werd. Hier leert zij „hoe ze een levend geloof” gestalte moet geven, zegt ze. De grote kerkzaal kleurt bruin door al het hout. De ongeveer 400 tot 500 gemeenteleden kunnen er zondags goed in.
De kerk is heel de week open. In het Immanuel Café van de kerk kan iedereen koffie of thee met wat erbij kopen. Gezellige zitjes nodigen daartoe uit. „Straks is er een avondmaalsdienst”, vertelt Karlsson. „Aansluitend eten we hier met elkaar soep en brood.”
Het bedehuis wordt ook gebruikt voor Bijbelcursussen, begrafenissen en muzikale bijeenkomsten. De Immanuelkerk is onderdeel van de Equmeniakyrkan. Een kerk die in 2013 ontstond toen groepen lutherse, methodistische en baptistenkerken samen verdergingen.
Boekwinkel
Iets verderop in de Oxtorgsgatan –”gatan” betekent straat– huist de grote christelijke boekwinkel Nya Musik. Al direct na opening om tien uur is het er druk deze woensdag. Binnen is het aangenaam warm voor de bezoekers, die bij binnenkomst de verse sneeuw van hun schoeisel stampen. „Dit is een van de drie christelijke boekwinkels in heel Zweden”, vertelt medewerkster Helena Granno. „Voor ons is vooral de webshop erg belangrijk.”
De schappen zijn gevuld met Bijbels, theologische boeken, Bijbelcommentaren, bezinnende boeken, maar ook de kinderboekenhoek is groot. Verder veel beeldjes van engelen, kruizen, en christelijke wenskaarten. Er is ook een muziekafdeling. Welke Zweedse christelijke auteur wordt het meest gelezen? „De boeken van Thomas Sjördin doen het heel goed. Hij verloor twee zonen en schrijft daar ook over. Dat raakt mensen.” Sjördin is voorganger in een grote pinkstergemeente in de havenstad Göteborg. Hij is ook columnist in een grote, seculiere Zweedse krant. „Sjördin weet een breed publiek te bereiken”, zegt Granno. Een aantal van zijn populaire boeken is overigens ook vertaald in het Nederlands, zoals ”Leven vanuit rust”, ”Er is zoveel dat niet hoeft” en ”Het geluid van de stilte”, over stil zijn in Gods aanwezigheid.
Verder is Peter Hallbert geliefd, zegt Granno, terwijl ze een paar titels van de auteurs laat zien. Ook buitenlandse auteurs zoals C.S. Lewis en Tim Keller liggen er, vertaald in het Zweeds.
Erkenning
Even een zijstraat in. Daar bevindt zich aan de Klostergatan de kleine Bibel Baptistförsamlingen. De Bijbelgetrouwe gemeente komt samen in een eenvoudige ruimte die vroeger waarschijnlijk als winkel diende. Daar horen de kerkgangers dat ze zondaar zijn en alleen door genade en geloof gered kunnen worden, meldt de informatie. Het is een van de vele kleine kerkjes in de stad.
Maar er zijn ook gemeenten van grotere omvang. Op geen vijf minuten lopen staat aan de Lagermansgatan bijvoorbeeld de grootste kerk van de stad: de Jönköpings pingstkyrka, een pinkstergemeente. Ook hier een gezellige koffie- en lunchhoek. Een gastvrouw bij de balie ontvangt bezoekers vriendelijk. Uit een van de gangen komt Marcus Ardenfors aanlopen. Hij is de leidend voorganger van de gemeente. Hij probeert de kerk zichtbaar te maken in de stad en de omgeving. Een lastige opdracht, maar er komt weer wat meer erkenning voor de betekenis van kerken in de samenleving, vertelt Ardenfors.
Strandschool
In de regio Jönköping is ook een aantal christelijke scholen gevestigd. Net buiten de stad staat bijvoorbeeld de christelijke Strandskola. Kinderen op deze basisschool krijgen er onderwijs vanuit de Bijbel. Vanuit de overheid is er een strak beleid: alle scholen moeten neutraal onderwijs aanbieden. Vrije scholen krijgen echter de ruimte om onderwijs op grond van de Bijbel toe te voegen. Zulke vrije scholen zijn er zowel voor het primair als voor het voortgezet onderwijs.
Op een heuvel aan de rand van het centrum van Jönköping huist een christelijke hogeschool, de Södra Vätterbygdens Folkhögskola (Svf). Vanaf het campusterrein hebben de 300 studenten en 55 medewerkers een prachtig uitzicht over de stad en op het grote meer. Op de campus staan ook enkele woongebouwen voor de studenten. Ze komen uit een groot deel van Zuid-Zweden.
De school werd in 1919 opgericht vanuit de plaatselijke kerken, vertelt rector Anders Georgsson enthousiast. „De kerken voelden de noodzaak om aan een hoger opleidingsniveau onder de bevolking te werken. Ze begonnen daarom een volkshogeschool. De school werd bekostigd door de kerken, die een fondsenwervingsactie opzetten. Eerst huisde de school in de stad, maar sinds 1930 hier op de heuvel.” Tegenwoordig wordt de school overigens ook bekostigd door de overheid.
De school heeft vanaf het begin verschillende opleidingen aangeboden: muziek, communicatie, kunst. „In het begin was er ook een huishoudschool.”
De Svf is nu verbonden aan de Equmenia Kerk (opgericht in 2011) en haar jongerenorganisatie Equmenia, maar iedereen is welkom, benadrukt Georgsson.
Theologieopleiding
De Svf heeft ook een theologieopleiding, daar heeft Anders Linsmo de leiding. Hij was eerder predikant, nu is hij voltijds docent. Hij doceert Oude Testament. Linsmo: „Ik ben nu bezig met de behandeling van de geschiedenissen van David en Saul in combinatie met de Psalmen.”
De studenten leren om leiding te geven aan het jeugdwerk, maar moeten ook een preek maken. „Die houden ze dan in een van de kerken hier in de buurt.” Predikanten leidt de Svf niet op. „Daarvoor moeten de studenten doorstromen naar de universiteit. Elk jaar zijn er wel een of twee studenten die daarvoor kiezen.”
Westminster
Weer de heuvel af richting het stadscentrum. Welke kerken zijn er nog meer? Een aantal kerktorens wijst op meer bedehuizen. Is er nog een te vinden met een gereformeerde belijdenis? Dat valt in Jönköping niet mee. Zweden is vooral luthers.
In heel het uitgestrekte Zweden is één kerk met de geloofsbelijdenis van Westminster, vergelijkbaar met de Nederlandse Geloofsbelijdenis, te vinden. Die staat in Tranås, ongeveer een uur rijden ten noordoosten van Jönköping. In de voormalige methodistenkerk komt elke zondag een kleine groep samen voor de eredienst. Onder de bezoekers zijn ook emigranten uit de gereformeerde gezindte in Nederland. Mogelijk komt in Jönköping op termijn een vergelijkbare gemeente.
De sneeuwvlokken dwarrelen weer neer op Jönköping. Het sneeuwdek op het dak van de Sofiakerk wordt nog dikker. De verlichting brandt, uitnodigend.
Volgende week donderdag een interview met de Nederlander Harry Schot, die met zijn gezin naar de regio Jönköping/Tranås emigreerde.
Serie Europese Biblebelts
Dit is het vierde deel van een serie over Biblebelts in Europa. In februari deel 5.
