In een van haar studies verdeelde Walrabenstein, die dinsdag promoveerde aan het Amsterdam UMC, patiënten met reumatoïde artritis of artrose in twee groepen. Beide groepen kregen de reguliere behandeling, meestal met medicatie. De interventiegroep volgde daarnaast een leefstijlprogramma gebaseerd op vier pijlers: plantaardige voeding, meer beweging, minder stress en beter slapen.

Na vier maanden verminderde de zogeheten ziekteactiviteit –een score die onder meer is gebaseerd op het aantal gezwollen en pijnlijke gewrichten– bij reumapatiënten die het leefstijlprogramma volgden. Daarnaast kon bijna de helft van de patiënten in een vervolgstudie medicatie afbouwen of stoppen. Ook bij artrose, waarbij mensen last hebben van pijnlijke en stijve gewrichten, namen de klachten na vier maanden af. Het effect van de leefstijlbehandeling houdt volgens de onderzoeker zeker twee jaar aan.

Blue Zones

„Toen een sceptische hoogleraar de resultaten van ons onderzoek zag, was hij zeer onder de indruk”, vertelt Walrabenstein. „Hij zei dat hij dit effect normaal gesproken alleen ziet in studies naar de betere medicijnen.”

Walrabenstein denkt dat van de vier pijlers waarop het leefstijlprogramma rust, plantaardige voeding het meeste effect heeft.

De onderzoeker weet niet wat beter is: een vegetarisch dieet –zonder vlees of vis– of een veganistisch dieet, waarbij mensen ook zuivel en eieren achterwege laten. „Dat hebben we niet onderzocht. Maar hoe plantaardiger je voeding is, hoe beter. Het gaat vooral om de toename van vezels in de voeding. Uit allerlei studies blijkt dat mensen die weinig dierlijke producten eten, minder risico lopen op bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Interessant is ook dat in de Blue Zones, dat zijn vijf gebieden op aarde waar veel 100-plussers wonen, mensen overwegend plantaardig eten.” Ze raadt veganisten wel aan supplementen met vitamine B12, vitamine D en omega-3-vetzuren te slikken, om tekorten te voorkomen.

Laaggradige ontsteking

De onderzoeker legt uit waarom reumapatiënten baat hebben bij het verbeteren van hun leefstijl. „Bij reuma en artrose is er sprake van een chronische, laaggradige ontsteking. Dat is een soort algehele irritatie in het lichaam. Deze ontsteking wordt aangedreven door leefstijlfactoren, zoals ongezonde voeding, een zittend leven, veel stress en weinig slaap.” Volgens haar staan chronische ontstekingen ook aan de basis van andere aandoeningen, zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en neurodegeneratieve ziekten.

Walrabenstein is initiatiefnemer van het leefstijlprogramma ”Plants for Health”, bedoeld voor mensen met reumatische aandoeningen. Dit programma, dat bestaat uit groepsbijeenkomsten en terugkomdagen, duurt in totaal een jaar, met gedurende het eerste halfjaar een intensieve fase. „Het helpt mensen hun leefstijl structureel te verbeteren”, zegt ze. „Maar mensen kunnen het ook zelfstandig proberen of een diëtist raadplegen.”