Hamas verstoort de agenda van de Golf
Wat gaat 2024 brengen voor het Midden-Oosten? Voortzetting van de oorlog en ellende is helaas ieder jaar vaste prik. Zeker nu. Maar er is meer te zeggen. Een paar hoofdlijnen in grove houtskoollijnen, met de kennis van nu.
De oorlog tussen Israël en Hamas zal nog volop doorgaan, maar het ”hoe straks verder” komt meer voorop te staan. Verschillende opties liggen op tafel. Wat gaat Israël doen? De Gazastrook bezet houden? Een Palestijnse vertegenwoordiging in het leven roepen waarmee wél zaken kan worden gedaan? Terugtrekken en Gaza aan zichzelf overlaten? Hoe het ook zij; de gevechtsfase is voorlopig niet voorbij omdat Israël zichzelf ten doel heeft gesteld Hamas te vernietigen. Dat doel is vooralsnog niet behaald.
Hoewel het conflict in Gaza nog altijd de potentie heeft zich te ontwikkelen tot een vernietigende regionale oorlog, is de kans daarop niet zo groot. Het is tot nu toe niet gebeurd en het lijkt erop dat Iran en Hezbollah (de twee partijen die in zo’n regionale oorlog een hoofdrol zullen spelen) zich niet willen opofferen voor Hamas. Dat is positief. Als de ”As van Verzet”, zoals de anti-Israël-coalitie onder leiding van Iran genoemd wordt, zich volop in de strijd had geworpen, was de situatie in de regio nu veel dramatischer geweest.
De leiders van de landen aan de Arabische Golf, en dan vooral Saudi-Arabië, gaan op volle kracht door met het ontwikkelen van hun ambitieuze agenda’s – oorlog in Gaza of niet. Zelfs Israël blijft in die plannen een plek houden. Zo hebben de Verenigde Arabische Emiraten noch Bahrein hun Abrahamakkoord met Israël opgezegd. Ook is het nog steeds mogelijk dat Saudi-Arabië in de toekomst gaat aanhaken. Hamas heeft deze agenda op 7 oktober danig verstoord, maar niet uitgewist. Voor Mohammed bin Salman, de kroonprins van Saudi-Arabië, is het realiseren van zijn ambitieuze hervorming van de economie en maatschappij veel belangrijker dan de mening van Hamas.
Er is grote kans dat de vredesbesprekingen voor Jemen eindelijk gewenste vruchten gaan afwerpen. Nu al zijn de gevechten in het Arabische land veel minder frequent dan voorheen. En vrijwel alle partijen zijn bereid zich te houden aan de ”routekaart naar vrede” die de Verenigde Naties hebben opgesteld.
Wat opvalt: in bijna al deze ontwikkelingen is een sleutelrol weggelegd voor Iran. Het land kan ervoor kiezen een gematigde rol te gaan spelen, waardoor de oorlog in Gaza niet verder escaleert, waardoor de vrede in Jemen een kans krijgt en waardoor de banden met de Arabische Golfstaten verder op kunnen warmen. Het is inderdaad mogelijk dat Iran die rol gaat spelen, al was het maar omdat de leiders hun hand niet willen overspelen. Maar verrassingen zijn ook in 2024 niet uit te sluiten.
