De IJssel zit tjokvol. Het hoogwater levert ongemak én mooie momenten op. Het Reformatorisch Dagblad peilde de stemming woensdag tijdens een rit langs de rivier, van Kampen naar Deventer.
KAMPEN, 12.00 uur
Hoe grijs kan het zijn? De IJssel is veranderd in een uitgestrekte watermassa. Afrasteringen staan onder water. Voor autoriteiten is het alle hens aan dek. Een hoge hijskraan tilt bij de Scheeresluis nabij Kampen stalen schotten omhoog. „Die schotbalken zijn bedoeld om de sluis te beschermen”, zegt een medewerker beweegbare kunstwerken van de provincie Overijssel. „Het zijn spannende dagen”, knikt de met veiligheidshelm getooide man. „We letten goed op het waterpeil en de weersvoorspellingen.”
DE ZANDE, 12.15 uur
Droogvoets naar zijn woonark? Dat zit er even niet in voor Albert-Jan Bredewout. Het wassende water van de IJssel heeft zich zo’n vijftig meter rond zijn drijvende huis verspreid. „Het is denk ik tientallen jaren geleden dat het water hier zo hoog kwam”, zegt Bredewout, die al tientallen jaren in De Zande naast de IJssel woont.
Met lieslaarzen aan waadt hij door de watermassa. Op sommige plekken staat het water tientallen centimeters hoog. Hij duwt een roeibootje voort. Bredewout is bezig met de aanleg van een „eigen veerpontje”. Hij spant een touw tussen zijn woning en een paal op droge grond zo’n vijftig meter verderop. Dat touw zit verbonden aan zijn roeiboot. „Vanwege de sterke stroming is roeien met peddels lastig. Nu kan ik aan het touw trekken en komt de boot in beweging.”
Zijn schuurtje dat op vaste grond staat is ondergestroomd. Bredewout heeft spullen, zoals grasmaaiers, hogerop gezet. „De fietsen staan droog bij de buren.”
De man zit niet al te zeer in zak en as. „We zijn gewend aan het water. En het is hier mooi wonen.”
Ook buurman Arjan Westrik is in de weer met touw. Hij maakt eveneens een geïmproviseerd veerpontje, ook omdat zijn woonark is ingesloten. „We wonen hier nu twaalf jaar. Voor het eerst staat het water zo hoog.” Met een grijns: „Dichter bij de natuur kun je het niet krijgen.” Het speeltuintje op steenworp afstand van zijn waterwoning staat blank. Zijn jonge kinderen zijn gehuld in zwemvestjes. „We leren hen dat het water gevaarlijk is.”
ZALK, 12.45 uur
„Ik vind dit indrukwekkend en spectaculair”, zegt Jim van Laar (63) uit het Drentse Zuidwolde. Hij kijkt uit over de overvolle IJssel bij Zalk. Bomen en hekken staan voor een flink deel onder water. Van Laar is aan de Wageningse universiteit docent bos- en natuurbeheer en maakt er deze woensdag een speciaal hoogwaterdagje van. „Als het water over een paar weken weg is, ligt overal door de rivier meegevoerd dood hout. Fascinerend vind ik dat. Door de kracht van de stroming wordt veel zand verplaatst.”
Even verderop geniet ook Henk van Riesen uit Genemuiden van het hoge water. „Dit is iets om van dichtbij mee te maken”, zegt de jongeman, gewapend met een fototoestel. De IJssel kolkt over een fietspad, waarover niet met goed fatsoen valt te fietsen. „Hier moet je ontzag voor hebben, hier heb je als mens niks over te zeggen”, wijst Erna Land uit Zalk naar het bruisende water. Al wil ze ook nuchter blijven. „Wij zijn niet in paniek. In Zalk vragen we ons af waar iedereen zich nu zo druk om maakt.” Ze wijst naar ooievaars in het water. „Ik blijf ze mooi vinden.”
ZWOLLE, 13.45 uur
Op een modderig, schuin aflopend pad naar de IJssel staat een blauw-witte terreinwagen van waterschap Drents Overijsselse Delta geparkeerd. ”Voor voldoende water in landbouw en natuur” meldt het logo op de wagen. Twee mannen van het waterschap takelen een boot op een aanhanger achter de auto. Een van hen tilt een hond vanuit de boot de auto in. De werklui hebben met behulp van de viervoeter de IJssel geïnspecteerd op muskusratten en bevers. „Bevers kunnen heel gevaarlijk zijn voor een dijk”, zegt een van de mannen.
HATTEM, 14.00 uur
„Ik weet niet of ik dit morgen nog een keer doe”, lacht Arend Jan Maatkamp uit Hattem. Met zijn Peugeot 3008 is hij over de door water overstroomde Hoenwaardseweg nabij de IJssel gereden. Het water spoot aan weerskanten omhoog. „Het ziet er spectaculair uit”, lacht de jongeman. „Mijn auto staat gelukkig mooi hoog op de wielen.”
Gerjan Petter uit het nabijgelegen Wapenveld geniet met zijn kinderen van de uitgedijde IJssel. Hij is gewapend met verrekijker. „Ik ben van oorsprong vogelaar. Langs de IJsseldijk wil ik een vogeltelling doen. Deze dagen zie je bijvoorbeeld bergeenden dichterbij komen.”
WIJHE, 15.00 uur
Wrakhout drijft in Wijhe vanaf de IJssel naar de oever. „Er ligt hier behoorlijk wat troep”, zegt Jaap Doorgeest, wijzend op een hoop takken uit de tjokvolle rivier. Hij is uitbater van Terras De Loswal langs de IJssel. De horecagelegenheid is omringd door water. Pas kreeg de wind vat op een tentzeil dat als overkapping dient, met daarop een flinke plens water. Het doek ging stuk. Ook parasols overleefden het natuurgeweld niet. Een strop van duizenden euro’s voor Doorgeest. Wil van der Borg (83) uit Wijhe geniet van het water. „Die watervlakte vind ik zo imponerend. Ladingen aan ganzen vliegen over. Fantastisch is dat!”
FORTMOND, 16.00 uur
Fortmond is ingesloten door water. Deze dagen worden inwoners van de terp in de kom van de IJssel met een noodpontje vervoerd. De weg naar het buurtschap is overstroomd. In een paar minuten vaart Harry Koekoek passagiers over. Ze krijgen een reddingsvest om.
Inwoonster Janien Booij is op het bootje gestapt richting haar huis in Fortmond. Ze is blij met het alternatieve vervoer. „Mooi dat dit ongemak zo wordt opgelost”, vertelt de vrouw, terwijl het pontje de watervlakte doorklieft. Haar huis is nog watervrij. „De tuin staat wel een beetje blank.’’
OLST, 16.15 uur
Zandzakken liggen opgestapeld voor restaurant ’t Veerhuys, pal aan de IJssel. Soppend door het water kun je binnen komen. „We proberen het water buiten te houden. Het is penibel”, zegt uitbater Robert Verheij. Hij kon zijn gasten tijdens Kerst eten opdienen. De dagen tot oudjaar is zijn eetgelegenheid grotendeels gesloten. Dat was al zijn voornemen, vertelt Verheij. Hij laat foto’s zien van hoogwater uit 1993 en 1995. „Het water heeft hier destijds op de vloer gestaan.” Sommige gasten hebben het niet zo op de stijgende IJssel. „Ooit hadden we hier tijdens hoogwater schrijver Adriaan van Dis te gast. Hij gaf een lezing. Van Dis was wat benauwd. Voor de grap hebben we bij het podium een paar laarzen neergezet.”
DEVENTER, 17.00 uur
Deventer is deze dagen dé hoogwaterstad. Talloze toeschouwers bewonderen op de kade de overvolle IJssel. Lichtjes in kerstbomen pinkelen in het duister. De wind speelt met de sjaal van Deventenaar Herwin Tros. Hij is blij dat de autoriteiten landschappelijke maatregelen namen die de rivier ontlasten, zoals bij het project Ruimte voor de Rivier. „Anders was de situatie nu veel ernstiger geweest.”
