De 41-jarige baptistenevangelist Azatyan is op uitnodiging van Bijzondere Noden met zijn vrouw en drie kinderen een paar weken over uit Oekraïne. Azatyan, zoals zijn naam al duidelijk maakt, komt van oorsprong uit Armenië. In 1993 trok hij met zijn ouders, zijn twee broers en een zus naar Oekraïne. „Door de oorlog met Azerbeidzjan was er honger in ons land”, vertelt Azatyan in een woning in Reeuwijk waar hij verblijft.

Zijn ouders zijn inmiddels overleden. Met zijn broers heeft hij geen contact meer. „Zij gingen in Rusland wonen. Zij dachten dat ze in het rijk van Vladimir Poetin een beter leven zouden krijgen. Dat is tot op heden niet gebeurd. Sinds de Russische inval in februari 2022 krijg ik verwensingen naar mijn hoofd geslingerd en spreek ik ze niet meer. Mijn zus, die eveneens naar Rusland trok, spreek ik nog wel.”

U hebt er geen spijt van dat u in Oekraïne bent blijven wonen?

„Nee, ik zie dat ik de juiste keus heb gemaakt. Ik zie Gods aanwezigheid en Zijn zegen in mijn leven. Ik ben daar waar ik moet zijn.”

De grote ommekeer in het leven van Azatyan kwam in 2007 toen hij ernstig ziek werd. „Ik dacht dat ik zou sterven. God echter heeft mijn leven verlengd. Als gevolg van open tuberculose was ik ernstig ziek. Ik woog nog maar 52 kilo. Ik hoestte bloed op, had een gat in mijn longen en ik was al opgegeven. Maar God redde mij.”

Omstanders spraken over een wonder. Azatyan begreep dat ook, maar besefte nog niet dat het van God afkomstig was. „Toen ik later het Evangelie hoorde, mijn zonden beleed en tot geloof kwam, begreep ik Wie mij had genezen en mijn leven had gered. Nu mag ik getuigen van Gods barmhartigheid.”

Eindig

Azatyan ontving een innerlijke roeping om te evangeliseren. „De mensen moeten de blijde boodschap horen. Ze moeten weten dat er een mogelijkheid is om gered te worden. Hoe graag we misschien een aards leven willen, het is wel eindig.”

Sindsdien combineerde Azatyan het werk van aannemer in de bouw met het uitdragen van het Evangelie. Hij was aangesloten bij de baptisten in Berdjansk, een havenstad op korte afstand van Marioepol. Azatyan ging voor in verschillende kerken, maar ook op straat. Tussendoor werkte hij als bouwvakker en zorgde zo voor brood op de plank. „We konden zelfs reserves opbouwen. Ons leven stond echter op zijn kop toen de Russen in februari 2022 Oekraïne binnenvielen.”

U was verrast door de Russische aanval?

„Ja, al hing er sinds november 2021 al iets in de lucht door de Russische troepenopbouw aan de grens met Oekraïne. Je wist dat er ons iets te wachten stond. Ik had alleen verwacht dat de inval van één kant zou komen. Dat gebeurde niet. Het land werd vanuit het noorden, oosten en zuiden aangevallen. Het hele land was in oorlog.”

Berdjansk was al snel bezet door Russische troepen. Azatyan sprak zijn financiële reserves aan om andere mensen te helpen. „Wij ontvingen mensen en gaven ze voedsel. Dat was overigens een gezamenlijk werk. Meer mensen hielpen.”

Azatyan was alleen duidelijker zichtbaar, omdat hij Oekraïense soldaten die wilden vluchten via een corridor vervoerde naar het vrije gedeelte van Oekraïne. „Gezinnen van militairen evacueerden wij eveneens. De Russen hadden lijsten met namen van militairen en zochten hun gezinnen. De vrouwen liepen het risico verkracht of gedood te worden.”

Hoe kwamen de Russen aan de namenlijsten? Waren er verraders onder de Oekraïners?

„Dat kan inderdaad het geval zijn. Maar ze namen ook mensen gevangen en martelden die om namen te verkrijgen. Het kan ook zijn dat Rusland voor de oorlog mensen op bepaalde posities wist te plaatsen.”

Dat zorgt voor een vergiftigde atmosfeer in de samenleving.

„Dat klopt. Oekraïners konden en kunnen niemand meer vertrouwen. Continu wissen mensen de geschiedenis van hun mobiele telefoon. Als je wordt opgepakt gaan ze alles na. De bevolking leeft voortdurend onder hoogspanning.”

Azatyan ondervond zelf aan den lijve wat het betekent te worden ondervraagd. „In Berdjansk kwam ik een jaar geleden in een kelder terecht. Vanaf de eerste dag begonnen de martelingen. Voortdurend vroegen ze mij: „Waar zijn de partizanen? Waar zijn de wapens? Wie is je opdrachtgever? Onder welke naam ben je bij het verzet bekend? Hoeveel geld vraag je de mensen die je evacueert?””

Vernedering

De baptistenvoorganger vertelt het nu rustig, „maar dat was ik toen absoluut niet”. Door de slagen die hij 43 dagen lang kreeg zaten zijn tanden los. Elektrische schokken beschadigden zijn ingewanden. Zijn rechterbeen doet nog pijn bij het opstaan en lopen. „Dat moet vanzelf goed komen.”

Overdag waren, volgens Azatyan, de verhoren nog te doen. „’s Avonds en ’s nachts waren ze het gruwelijkst. Op een avond, voordat de verhoren zouden beginnen, zeiden mijn celgenoten: „Jij bent geen echte gelovige anders had God niet toegelaten dat je hier terecht was gekomen.” Ik zei daarop dat mijn God mij niet heeft beloofd dat alles in mijn leven van een leien dakje zou gaan, maar wel dat Hij altijd bij mij zal zijn. Daarop vertelden ze tegen me dat ze bang waren en vroegen ze of ik voor hen wilde bidden.”

Azatyan bad tot God voor hen, maar hij vergat voor zichzelf te vragen. „Die avond waren de martelingen bijzonder zwaar. De stroomdraden bevestigden ze niet alleen aan mijn benen, maar ook aan mijn genitaliën. De vernedering was groot. Behalve de bekende vragen, wilden ze nu weten wie ik diende. Daarop antwoordde ik dat ik God diende. Toen zei een van hen: „Dat schrijven we op: opdrachtgever God.” Wat voor God dien je, vroegen ze. Ik schreeuwde het uit: „Een Drie-enig God, Vader, Zoon en Heilige Geest.” Omdat ik een baptist ben, zeiden ze dat ik een verrader van het geloof was, een Amerikaanse spion.”

Zijn verhoorders lieten Azatyan in zijn cel voor dood achter. Vanuit de gevangenis kon hij echter via een plastic pijp en een kabelgootje regen drinken. „Na een marteling met stroomstoten wil je alleen nog maar drinken. Ik vroeg de Heere om water. Hij gaf regen in de stad zodat ik kon drinken. Ik voelde op dat moment Gods aanwezigheid.”

Toen het licht werd moest hij weer meekomen. Later, op de 43e dag van zijn gevangenschap. werd hij weer naar de verhoorkamer gebracht. Azatyan bad tot God of Hij hem wilde helpen. „Ik wist niet wat me te wachten stond. Toen kwam een officier van de veiligheidsdienst binnen. Hij vroeg wat ik zou doen als ik zou worden vrijgelaten. Daarop antwoordde ik dat ik naar mijn vrouw en kinderen in Zaporizja zou gaan. Hij vroeg hoe lang ik daarvoor nodig zou hebben. Ik zei: „Een etmaal.” De officier vertelde: ,Het blijkt dat er goed voor je is gebeden en daarom laten we je vrij.”

Eerst moest Azatyan nog een verklaring schrijven en ondertekenen dat de Russische federatie hem geen fysieke of psychische schade had aangedaan. De zaken die hem bij zijn arrestatie waren afgenomen, ontving hij zogenaamd terug. „Dat was natuurlijk niet zo.” Een paar dagen later was Azatyan terug bij zijn vrouw en kinderen.

Het was natuurlijk de vraag hoe betrouwbaar u nog was?

„Toen de Russen me vrijlieten zeiden ze dat wat mij was aangedaan slechts kruimeltjes waren vergeleken bij wat me bij de Oekraïners nog te wachten stond. Daarom was ik bang om terug te keren. Ik was voorbereid op het ergste, maar wilde terug naar mijn gezin. De Oekraïense veiligheidsdienst verhoorde mij verschillende keren, onder andere met een leugendetector. Gemarteld werd ik niet. Vervolgens lieten ze me gaan.”

Meer overOorlog in Oekraïne

Azatyan is na zijn vrijlating alleen nog maar evangelist. In Zaporizja runt hij een inloophuis waar 600 kinderen wekelijks bijles krijgen, waar op zaterdag zondagsschool wordt gehouden en waar op zondag diensten zullen worden belegd na zijn terugkeer in Zaporizja. „Hier komen vooral de ouders van de kinderen. Vaak hebben ze een Oekraïens-orthodoxe achtergrond. In de praktijk betekent dit dat ze alleen in naam christelijk zijn.”

Wat geeft u de mensen mee die u ontmoet?

„Gods barmhartigheid, Zijn liefde.”

Ondanks al het leed en verdriet dat ze kennen in hun leven?

„Ja, ondanks dit alles. God is altijd dichtbij, in blijde en in droeve dagen.”

Bent u positief gestemd over de oorlog? Of juist niet?

„Het is moeilijk daar een antwoord op te geven. Ik kom vaak aan het front en dan zijn mijn schoenen niet alleen nat van de regen, maar soms ook door het bloed dat is vergoten.

Elke oorlog eindigt met vrede. Wij bidden om vrede. En God hoort de gebeden. Maar soms lijken Zijn antwoorden niet op wat wij vragen. Wie zijn wij dat we daar tegenin zouden gaan. Zijn wij bereid vrede voor Oekraïne te verwachten en tegelijkertijd de oorlog te verliezen. Ik vind dat moeilijk om te accepteren, zeker als je kijkt naar de vernietigde huizen, de kinderen die wees zijn geworden en de ouders die hun kinderen hebben verloren. Tegelijk, Gods recht zal altijd overwinnen.”

Bidt u ook het Onze Vader?

„Ja.”

Vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren.

„Wij bidden ook voor de Russen. Tijdens mijn gevangenschap en de martelingen bad ik ook voor hen, want zij weten niet wat ze doen. Ik geloof dat God de kracht heeft de Russen te bekeren. Zijn Russen zondig? Ja, maar Oekraïners en Nederlanders net zo goed. God wil dat alle mensen zalig worden.”