Laat die Elfstedentocht maar komen
De winter is er vroeg bij dit jaar. In de Alpen is op veel plekken anderhalve meter sneeuw gevallen en daarmee kun we spreken van de beste start van het wintersportseizoen sinds 2005. Ook in Nederland kleurden veel daken alweer wit. Het winterse weer zorgt er ook voor dat in veel huizen de verwarming vaker aanstaat. En dat betekent ook meer gasverbruik. Moeten we ons zorgen maken dat de winterkou leidt tot lege gasvoorraden en een torenhoge energierekening?
Vorig jaar ging het faliekant mis met de Europese energieprijzen. Decennialang hebben Europese leiders hun kop in het zand gestoken door zich volledig afhankelijk te maken van Russisch gas. Ronald Reagan waarschuwde Europa in de jaren tachtig al voor deze geopolitieke kwetsbaarheid.Toen Rusland de gaskraan naar Europa in 2022 daadwerkelijk dichtdraaide als vergelding op de Europese sancties voor de Russische inval in Oekraïne, zagen we de prijs van aardgas dan ook exploderen naar tijdelijk meer dan 250 euro per megawattuur (MWh). Wie een variabel of aflopend energiecontract had, zag dit direct terug op de energierekening.
Ondanks het koude weer bewogen de energieprijzen op de groothandelsmarkten de afgelopen tijd echter nauwelijks. Hoe kan dat? De belangrijkste reden is dat de gasvoorraden zowel in Nederland als in Europa momenteel tot de nok toe zijn gevuld. In de winter van 2021/2022, dus voorafgaand aan de energiecrisis, waren de gasvoorraden in Europa slechts voor 77 procent gevuld en in Nederland zelfs maar voor 62 procent.
Wat ook enorm helpt is dat huishoudens en bedrijven nog steeds fors besparen op hun gasverbruik. Gecorrigeerd voor temperatuur én economische activiteit verbruiken we een kwart minder aardgas dan voorgaande jaren. Uiteraard komt dit deels doordat gas met ruim 40 euro per MWh nog steeds ongeveer twee keer zo duur is als voorheen.
Daarnaast hebben we de afgelopen tijd massaal geïnvesteerd in warmtepompen, zonnepanelen en isolatie. Misschien realiseren we ons ook dat goedkope energie niet vanzelfsprekend is en gaan we uit eigen overtuiging zuiniger met energie om. Als econoom kan ik dit laatste niet hardmaken, maar toch hoop ik dat het klopt; was het niet vanwege de portemonnee, dan toch voor het klimaat.
Als we dit bespaargedrag volhouden, zijn volgens onze berekeningen de gasvoorraden voldoende gevuld om zelfs een recordwinter zoals die van 1962/63 te doorstaan, al zou de gasprijs in dat scenario wel flink oplopen. In 1963 was het in januari gemiddeld -5,3 graden Celsius. Bij de Elfstedentocht dat jaar startten 10.000 deelnemers en finishten er slechts 129, onder wie de legendarische winnaar Reinier Paping. Een Elfstedentocht: laat die maar komen! Maar dan wel liefst een iets minder koude (én daarmee goedkopere) dan in 1963 …
De auteur is Hoofd Nederlandse Economie bij RaboResearch.