In Ridderkerk stemde woensdag ongeveer eenderde van de kiezers PVV. Waarom namen ze massaal hun toevlucht tot Geert Wilders? „Het is een soort wanhoopskreet.”
„Als mijn vader nog had geleefd”, zegt Fred van Hese (62), „zou hij best nijdig zijn geweest om onze stem op de PVV.” Als Van Hese die woorden donderdagmiddag in het centrum van Ridderkerk uitspreekt, lijkt zijn stem even te breken.
Zijn vader verdiende de kost als havenarbeider en beklom de barricaden om op te komen voor rechten van werknemers. Geen twijfels: hij stemde altijd links. En dat deed Fred van Hese zelf ook. De SP was zijn partij. „Ik kom uit een rood nest.”
Tot afgelopen woensdag. Toen koos de Ridderkerker, net als tal van zijn familieleden, voor de PVV. „Het is een grote ommezwaai. Voor het eerst in mijn leven stemde ik PVV. En vermoedelijk ook voor het laatst.”
„Ja, het is een wanhoopskreet”, knikt de Ridderkerker. „Ik wil gewone partijen wakker schudden. Ze zitten in hun bubbel en hebben vaak geen notie van wat gewone mensen bezig houdt.”
Belangrijke reden voor zijn stem op de PVV is zijn onvrede over het in zijn ogen te ruimhartige asielbeleid. De komst van migranten leidt tot een woningtekort, vertelt Van Hese. „Ik heb nichtjes van dertig jaar die nog thuis bij hun ouders wonen. Ze kunnen geen huis vinden. Statushouders krijgen voorrang. Dat is zo’n kromme situatie.”
Aardverschuiving
De PVV veroorzaakte woensdag een politieke aardverschuiving in Nederland. Zeker ook in Ridderkerk, vanouds een conservatief-rechts bolwerk, waar christelijke partijen relatief veel invloed hebben. In de gemeente onder de rook van Rotterdam stemde bijna 32 procent op de partij van Wilders, tegenover krap 14 procent in 2021.
De massale steun voor Wilders in Ridderkerk komt ook voort uit onbehagen over onveiligheid en overlast op straat, denkt PVV-stemmer Fred van Hese, werkzaam bij de douane. „Hier in het winkelcentrum racen Marokkaantjes keihard met hun scooters op plekken waar dat niet mag. Een oud vrouwtje zei er wat van. Vervolgens scholden die jongens haar kapot. Dat soort incidenten zet kwaad bloed onder de bevolking. Al wil ik niet iedereen over één kam scheren. In mijn werk kom ik ook criminelen tegen met blond haar en blauwe ogen.”
Hoewel Van Hese hoopt dat de PVV erin slaagt de komst van migranten flink in te perken, windt hij er geen doekjes om dat hij zich lang niet in alles wat Wilders uitdraagt kan vinden. „Neem zo’n woord als kopvoddentaks dat hij ooit gebruikte. Met mijn vrouw had ik het er donderdagmorgen nog over. We vinden zo’n term schandalig, het gaat toch nergens over? Iedereen moet zijn eigen geloof kunnen beleven. Mensen moeten elkaar in hun waarde laten. Ik heb een streng-gereformeerde buurman. Op zondag ga ik daarom mijn huis niet schilderen. Wilders doelt met zijn felle opmerkingen denk ik op uitwassen in de islam. Denk aan Al Qaida.” Eerder dit jaar, bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten, stemde Van Hese nog op BBB. „Dat was ook een proteststem.”
Zwerven en zweven
In een eetgelegenheid tegenover het Ridderkerkse gemeentehuis stroopt Björn Ros de mouwen van zijn geblokte blouse omhoog. „Kiezers in Ridderkerk zwerven en zweven. Eerder stemden ze nog massaal BBB. Terwijl hier nauwelijks boeren actief zijn”, zegt de fractievoorzitter van de lokale GroenLinks (2 van de 29 zetels). Ros wil de Ridderkerkse PVV-stemmers zeker niet zonder meer in een extreemrechts kamp plaatsen. „Mensen die eerder dit jaar BBB stemden, zijn ook echt niet allemaal sympathisant van de radicale boerenbeweging Farmers Defence Force. PVV-stemmers voelen zich vaak niet gehoord, bijvoorbeeld wat betreft de krapte op de woningmarkt. Ik denk dat Ridderkerkse PVV’ers ook blij zijn met iemand als PVV-Kamerlid Fleur Agema. Zij wil de menselijke maat in de gezondheidszorg terugbrengen en het neoliberale marktdenken aanpakken.”
Intussen maakt Ros zich wel zorgen over de historische opmars van de PVV. „Ik heb de nacht na de verkiezingsdag op bed liggen piekeren. Ik vrees dat de opkomst van Wilders leidt tot meer polarisatie in de samenleving. Een moslim of arbeidsmigrant kan gaan denken: Zijn mijn buren mensen die hebben gestemd op een politicus die minder, minder Marokkanen riep?”
Tentjes
Ook Ridderkerker Albert de Gelder (59), werkzaam in de horeca, stemde woensdag PVV. „Wat 90 procent van de Nederlandse bevolking denkt, zegt Wilders gewoon. Vroeger kon ik gezellig in Rotterdam uitgaan. Maar nu heb ik daar niks meer te zoeken. Allerlei tentjes, winkels en horecagelegenheden, zijn verbuitenlandst. Ik voel me er niet meer thuis.”
Ook De Gelder geeft aan niet alle visies van Wilders te omarmen. „Extreme voorstellen zoals een verbod op de Koran of het sluiten van moskeeën gaan me te ver.”
Intussen vreest hij wel dat de islam „te dominant” gaat worden. „Als je een gemiddelde school in Rotterdam binnenstapt, lijkt het net alsof je een school in bijvoorbeeld Turkije binnenloopt. Er moeten niet veel moslims meer bijkomen. In steden als Rotterdam en Den Haag leven nogal wat moslimjongeren met extreme denkbeelden. Iedereen die niet de moslimvoorschriften volgt, is in hun ogen een heiden. Dat vind ik een beetje eng. Ik kan me voorstellen dat moslims zich door de opmars van de PVV een beetje in het nauw gedreven voelen. Het zou kunnen escaleren.”
Eng mannetje
Er klinken in Ridderkerk ook heel andere geluiden. Bijvoorbeeld onder moslims. „Ik houd mijn hart vast”, zegt Saïda (53), die een nauwsluitende hoofddoek draagt. De islamitische moeder van vier kinderen vreest de opmars van de PVV. „Ik vind Wilders een eng mannetje, om eerlijk te zijn. Hij zaait haat. Een van mijn zoons is getrouwd met een Nederlandse dame. Ik wil niet dat er haat tussen culturen komt.”
Haar 46-jarige vriendin, eveneens moslima, noemt de winst van Wilders „schrikbarend.” „In Nederland hebben woensdag een paar miljoen mensen op de PVV gestemd. Dus daar kan zomaar je buurman tussen zitten. Die kan misschien naar je glimlachen, maar intussen een hekel hebben aan moslims.”
Saïda: „Als er binnen de islam iemand slecht is, wil dat niet zeggen dat iedereen slecht is. Dat Wilders sprak over een kopvoddentaks, vond ik heel erg. Vrouwen gaan op zondag met een hoedje op naar de kerk. Moet dat hoedje dan ook worden verboden?”
Haar vriendin: „Maria droeg ook een hoofddoek. En Nederlandse nonnen doen dat ook.”
Schietpartij
Dat de PVV in Ridderkerk een monsterzege boekte, heeft niet alleen te maken met frustratie over het woningtekort. Ook zorg over leefbaarheid binnen de gemeente drijft menig inwoner in de armen van Wilders. Dat zegt Lucien Westbroek, fractievoorzitter van de lokale Partij 18PLUS, met 7 van de 29 zetels de grootste partij. „Er zijn burgers met ander normen en waarden in Ridderkerk gaan wonen. Ridderkerkers vinden het bijvoorbeeld vervelend dat mensen vaak geen hallo meer tegen elkaar zeggen. Ook zijn er zorgen over jongeren die met messen rondlopen. Bovendien is pas in Ridderkerk een 18-jarige jongen doodgeschoten. Intussen presenteert Wilders zich als een krachtige leider, die strijdt tegen criminaliteit. Dat vindt weerklank onder veel Ridderkerkers.”
Westbroek zegt niet per se bang te zijn dat de opmars van Wilders leidt tot meer polarisatie in de Ridderkerkse samenleving. „Wij blijven zoeken naar verbinding. Onze nieuwe burgemeester, SGP’er Marco Oosterwijk, bezoekt bijvoorbeeld een islamitische instelling.”
Koran
PVV stemmen? Daar piekert de 62-jarige Marcel van Jole niet over. De Ridderkerker koos voor de SGP. „In een samenleving houd je rekening met elkaar. Dat zie ik niet direct terug bij de PVV. Mensen verbaal agressief bejegenen druist in tegen al mijn principes.”
Toch is Van Jole bezorgd over de islam. „Ik heb er moeite mee als dan hier, dan weer daar een moskee verrijst. De islam moet in de minderheid blijven in Nederland. Het christendom mag niet opzij geschoven worden. Als bijvoorbeeld moslimvrouwen zich zo willen kleden dat je hen niet meer kunt herkennen, zou ik zeggen: „Als je dat wilt, ga dan terug naar je eigen land.” Als in Nederland een Bijbel wordt verbrand, is er niks aan de hand. Gaat een Koran in vlammen op, dan staat hier de halve moslimwereld op zijn kop.”
Filmpje
Bizar. Zo noemt Bea Wittekoek, die zichzelf omschrijft als een „afgehaakte gereformeerd-vrijgemaakte”, de massale steun voor de PVV in Ridderkerk. De vrouw, CDA-stemmer, heeft sterk de indruk dat zeker jonge PVV-fans amper beseffen waar Wilders voor staat. „Mijn dochter van begin twintig leeft voor een belangrijk deel op Tik Tok. Daar ging het afgelopen tijd alleen maar om: „Nederland is vol. Stem Wilders.” Jongeren verdiepen zich verder niet in de standpunten van de PVV, denk ik. Ik zag een Tik Tok-filmpje waarop zelfs Marokkaanse jongeren lieten weten op de PVV te stemmen. Dan denk ik: hoe diep denk je na over je stem?”
